Winterrubriek 2016- Reinier van Houwelingen

Julio Cortázar werd wereldwijd bekend met Rayuela: een hinkelspel (1963). Deze roman bestaat uit 155 korte hoofdstukken, die niet in lineaire volgorde dienen te worden gelezen. Als een literair hinkelspel dus. Rayuela bevat enkele schitterende passages (bijvoorbeeld een beeldend beschreven scène waarin een van de vrouwelijke personages schrijlings op een plank een steegje naar de belendende bovenwoning van een vriend oversteekt). Er zit echter ook vrij veel ballast in het boek en het neigt soms naar spielerei, wat de vaart eruit haalt en de spanningsboog verzwakt.

Dat geldt niet voor De prijswinnaars (1960), een werk dat ten onrechte altijd in de schaduw bleef staan van Rayuela. Wat een leesplezier levert deze roman op! Vertrekpunt: een mysterieuze cruise, als loterijprijs aangeboden aan een divers gezelschap van mensen uit Buenos Aires. Tijdens de reis blijken er al snel vreemde regels te gelden op het schip. Een deel van de passagiers legt zich hier klakkeloos bij neer, een andere groep rebelleert. Qua thematiek is Het slot van Kafka dus niet ver weg. Maar De prijswinnaars behoort bij de zuidelijke romans: het is uitbundig, wervelend, ‘ongebreideld’. Je waant je als lezer tussen de al maar pratende karakters uit de films van Jean-Luc Godard in zijn hoogtijdagen. Denk aan Jean-Paul Belmondo, Brigitte Bardot en Anna Karina. De kracht van het boek zit dan ook in de personages en hun vederlichte onderlinge interactie met serieuze ondertoon. Dit mondt uit in een onvergetelijke scène aan het doodsbed van een van hen.

Slechts één echte decembertip dus, hoe warm ook aanbevolen (naast de essaybundels van Kundera uiteraard, vooral de eerste drie zijn heerlijk leesvoer). Daarom durf ik er een boek bij te smokkelen, dat eigenlijk in december vorig jaar gelezen werd en niet eens werkelijk zuidelijk is, omdat het stamt van boven de 35e breedtegraad. Zo begint het slechte (2014) van Javier Marías is echter van uitzonderlijke kwaliteit. Het oeuvre van deze Spaanse schrijver torent hoog uit boven de literaire waan van de dag en brengt de romankunst verder. Zo begint het slechte behoort in stijl, compositie en psychologische diepgang tot het beste wat hij tot nu toe geschreven heeft. Die Nobelprijs kan in 2017 gewoon niet meer uitblijven.

(Alleen nog antiquarisch verkrijgbaar.)