Fotosynthese 23 – Waiting for Bobby

Een gezin staat in de houding, zeven mensen kaarsrecht, armen gestrekt langs het lichaam en de blik vooruit. De drie jongens in het rijtje, vanaf links de nummers twee, vier en vijf, lijken ons schuin aan te kijken. Ze zien de fotograaf en loeren onder de voor hun ogen hangende haren door recht in de lens. Halfnaakte lichamen, mager en vervuild. Pa in z’n besmeurde werkpak, nametag op de linkerborst, zojuist weggelopen uit de garage. Hier staat een nauwkeurig geregisseerde erehaag langs de spoorlijn New York City – Washington DC, ergens tussen de plaatsen Elkton en North East in de staat Maryland. Het is ongeveer kwart over vier in de middag, 8 juni 1968.

Drie dagen eerder, op 5 juni even na middernacht, werd presidentskandidaat Robert F. Kennedy neergeschoten in het Ambassador Hotel in Los Angeles. Later die dag overlijdt hij aan zijn verwondingen. Amerika is in shock. Zes jaar na de aanslag op zijn oudste broer, president John F. Kennedy en slechts twee maanden na de moord op dominee Martin Luther King is de verontwaardiging en ontgoocheling enorm. De zware rouw die daarop volgt dompelt het land onder in apathie. Dit is een dieptepunt voor progressief Amerika.

Begrafenistrein

Het lichaam van Robert Kennedy wordt van Los Angeles naar New York City gevlogen waar een rouwdienst wordt gehouden in de St. Patrick’s Cathedral. Na de ceremonie wordt de kist met het lichaam per trein naar Arlington National Cemetry bij Washington DC vervoerd, een reis van 365 kilometer die ongeveer vier uur zou moeten duren, maar uiteindelijk acht uur wordt. Deze zogenaamde funeral train vormt sinds de moord op Abraham Lincoln in 1865 een bijzonder eerbetoon bij staatsbegrafenissen. 

Fotograaf Paul Fusco mag als geaccrediteerd verslaggever mee in de laatste wagon van de funeral train, die verder wordt bevolkt door schrijvende pers en hoogwaardigheidsbekleders. In de trein wordt niet gefotografeerd, Fusco maakt zich vooral zorgen over het vinden van een goede plek later die dag op de begraafplaats. Wanneer de trein de donkere tunnels van het New Yorkse spoorwegnet uitrijdt, ziet hij tot zijn verbazing dat de stations zijn bevolkt door tientallen, soms honderden mensen. Grote groepen op de perrons, op de naastliggende rails en zelfs bovenop de overkapping. Ze kijken naar de trein in een soort verstilling, er is nauwelijks geluid behalve de ratelende cadans van de langsrijdende trein. De gezichten van de toeschouwers zijn getekend door emotie: berusting, ernst, woede, verdriet, wanhoop. Hier en daar een betraand gezicht, jonge mannen krampachtig saluerend, enkele vrouwen geknield en met gevouwen handen. Er worden borden omhoog gehouden met teksten als ‘So Long Bobby’. 

Familie-op-rij

Fusco pakt zijn camera en begint vanuit de rijdende trein foto’s van de toeschouwers te maken. Hij merkt al snel dat de stroom rouwenden niet stopt. De mensen staan overal en langs de hele route. Stations zijn overvol maar ook in de straten van arme buurten en in de achtertuinen van luxe villa’s staan mensen klaar om de trein langs te zien komen. Op een verlaten zandpad in een langsglijdend panorama zit een jongen met zijn vriendin op de buddyseat van zijn geparkeerde motor. Ze roken een sigaret en kijken nonchalant in de camera, uiterlijk onaangedaan maar hun overtuigde aanwezigheid in deze leegte zegt genoeg. 

Van de honderden foto’s die Fusco maakte, blijft het beeld van de familie-op-rij het langst hangen. Ze staan in een groene wereld terwijl de achtergrond in onscherpte voorbijraast. Het is de geprogrammeerde opstelling, de gezichten, de tragiek die toch ook ruimte laat voor trots: this is America! Precies dat Amerika is een verdeeld land dat probeert om te gaan met de naoorlogse euforie van 1945, met de dramatische strijd in Vietnam, met de tegenstellingen zwart-wit, arm-rijk, flowerpower hip tegenover gedegen conservatief. Op deze foto valt de wanhoop van het moment samen met het vertrouwen op betere tijden. Ondanks de bittere armoede, de spaarzame kleding, de besmeurde kinderen is er hoop op andere tijden, op meer, op een klein stukje geluk. En dat is precies waar Bobby voor stond.

Snikhete dag

Het gezin is vanmorgen opgestaan met de gedachte aan de komende gebeurtenis. Het nieuws is snel verspreid: de trein zal hier vanmiddag langskomen! Pa naar z’n werk, de kinderen spelen in en om het huis. Het is een snikhete dag met een constante dreiging van naderend onweer. Om drie uur staan ze gezamenlijk langs het spoor en voert pa zijn vooraf bedachte plan uit. Hij zet zijn familie van groot naar klein langs de rails, op ongeveer gelijke afstand van elkaar. En dan is het wachten geblazen.

De trein is vertraagd door de vele mensen langs en op het spoor, op veel trajecten wordt stapvoets gereden. Als de kinderen zich beginnen te vervelen is pa onverbiddelijk: staan blijven, allemaal! In de verte nadert langzaam de trein. Als pa het sein geeft, blijven de kinderen als versteend staan. Door de ramen van de een-na-laatste wagon zien ze in een flits de kist met de vermoorde politicus. Strak verpakt in stars and stripes. In de laatste wagon is een bovenraampje opengedraaid – de lens van een fotocamera steekt naar buiten.

Fotograaf: Paul Fusco

Fotosynthese is een door Rudy Kousbroek geïnitieerd genre waarbij beeld en tekst een verbinding aangaan.

Scrol verder naar boven om de hele foto te zien.