Eind maart ontving ik een berichtje van de schrijfster wiens boek hier voor me ligt. Rauwe wortels ernaast, in stijl met de levensvisie van de personages in het boek. Wordt er wijn geschonken in een goed verhaal, drink ik een wijntje. Ik ontmoette haar in 2018 voor een interview over schrijven en haar verhalenbundel Aan doodgaan dachten we niet. Een titel die ook heel goed had gepast bij deze roman. In dit boek doen de personages er alles aan om niet toe te geven aan hun hongergevoel, licht en muziek zal hen voeden. Als een van hen door uitputting sterft, volgt een politie onderzoek. De huisgenoten worden opgepakt, gedurende enkele dagen ondervraagd. Er wordt vooral gevraagd of ze het niet hadden zien aankomen, de dood van hun huisgenoot. Nee, ze hadden het niet zien aankomen, want aan doodgaan dachten ze niet.
Het was een ingesproken berichtje. Ze vertelde dat ze de drukproeven van haar boek aan het doornemen was, dat deed ze altijd hardop lezend. Toen kwam het idee om voor iedereen in haar telefoonlijst een fragment in te spreken. Ze vroeg of ze een stukje uit haar roman mocht voorlezen, terwijl ik gretig, ‘Ja, leuk’, zei, praatte ze door. Mijn stuk begon bij hoofdstuk 10. ‘Tien’, zei ze. En na een korte pauze, ‘Wij zijn een vlinder. Een prachtige, pasgeboren vlinder die woont in het hoofd van Muriël. Minimaal eens per dag, maar meestal vaker, kruipen wij uit onze cocon naar buiten en vouwen onze vleugels open in het zonlicht, (…).’
Elk hoofdstuk begint met ‘Wij zijn…’. ‘Wij zijn de plaats van delict’, ‘Wij zijn een cello’, ‘Wij zijn twijfel’. Vanuit voorwerpen, plaatsen of stemmingen wordt steeds een ander licht geworpen op wat er gebeurd is. Elke ‘Wij’ is een sprekend orgaan. Al lezend beweeg ik mee met elke schijnwerper die ze op de situatie richt. En dan, in hoofdstuk 17, wordt de lezer buitenspel gezet, schrijft de schrijver zichzelf erin, ‘Wij zijn het verhaal. Langzaam en voorspelbaar stevenen wij op onze afloop af – de climax, of de anticlimax, dat valt nog te bezien. Wij vermoeden dat het een anticlimax wordt, als de schrijver zo door blijft gaan. We snakken naar (…) een onverwachte wending, een nieuw personage (…) maar de schrijfster heeft blijkbaar andere dingen aan haar hoofd.’
De roman is gebaseerd op een krantenbericht uit 2017, over de dood van een van de huisgenoten van een woongroep die leven van licht. Het had een behoorlijk zweverige kant op kunnen gaan met dit boek. Ik had geen idee, maar weet wel dat het kunstenaarschap van deze experimentele schrijver vooralsnog onmetelijk groot is.
De schrijfster speelt met situaties, met de lezer, met vooroordelen, omstandigheden, met zichzelf als schrijver. En het werkt indringend. Gisteravond nog, begon ik zomaar – ik wilde een tweede bordje Indiase curry opscheppen – van honderd terug te tellen naar nul. Een beproefd trucje van de arme Muriël in het boek, dat ze toepast als de behoefte aan eten te groot wordt. Mij hielp het niet.
Wij zijn het licht / Gerda Blees / Uitgeverij Podium (2020)
Inge Meijer is een pseudoniem, doet het even zonder het OV maar kan niet zonder een goed verhaal.
