Een uur voor de horeca weer opengaat zit ik op het strand. Mensen houden keurig afstand van elkaar, ik zit ontspannen aan de waterlijn. De Noordzee, die ik na mijn huisdieren beschouw als mijn grootste niet-menselijke liefde, is koud en barstensvol kwallen, maar als altijd bij die eerste duik van het jaar voelt het alsof ik eindelijk weer kan ademhalen. Tegen mijn voornemen in laat ik klokslag twaalf uur, als de linten om de terrassen worden doorgeknipt, aan me voorbijgaan. Of nee, het is precies zoals ik me voornam: over de coronacrisis schrijf ik bij voorkeur niet.
Er vliegt een vliegtuigje over met een luchtreclame voor luchtreclame.
Hoe kun je als schrijver niet over corona schrijven? Dat gaat makkelijk, om eerlijk te zijn. Het is de enige les die ik trok uit een vakantie, jaren terug, waarbij ik door een Schotse vallei reed en mijn camera in mijn tas hield. Juist dankzij het gebrek aan foto’s, bleef die vallei zo helder bij me.
Ik ben niet de enige. In Coronakronieken van Daan Heerma van Voss zegt de Italiaanse schrijver Eduardo Albinati: ‘Na zoveel verschillende ideeën te hebben gelezen en gehoord, meningen, interpretaties, profetieën, zou ik graag de enige schrijver of intellectueel van mijn land willen zijn die daar niet aan meedoet. Geen gedachte, geen verhaal. Als ik aan het virus denk, schiet me niks te binnen. Ik ben leeg.’ Naast allesbehalve Albinati ben ik allesbehalve leeg, toch herken ik me hierin. Maar ik ben blij dat anderen, dat Daan, er wel over schrijven. Nu al vormen zijn Coronakronieken een terugblik die soms akelig is en dan weer grappig, die verrast en geregeld ontroert. Intussen, aan het strand, denk ik aan vliegtuigstrepen.
In Jesus Christ Superstar (1973) komt op zeker moment een vliegtuig over. Verward wordt er naar boven gekeken – acteurs die uit hun rol gehaald zijn of wellicht juist volledig in karakter blijven. Het is een schitterende stijlbreuk. Wat de kijker in theorie uit het verhaal haalt omdat het de gekunsteldheid ervan blootlegt (van film in het algemeen maar van een symboolhysterische rockopera over de kruisiging van Jezus Christus in het bijzonder), zorgt er gek genoeg voor dat het waarachtiger wordt.
In de roman Station Elf van Emily St. John Mandel, volg je een aantal personages vanaf het begin van een griepepidemie die een groot deel van de mensheid uitroeit tot lang daarna. Een vliegtuig landt op zeker moment op een vliegveld, besmet met het virus. De deuren blijven gesloten, niemand komt naar buiten. Soms menen de mensen op het vliegveld geschreeuw en gehuil te horen, tot ook dat verstomt.
Boven het strand is de lucht heiig, een nieuwe vliegtuigstreep trekt een vouwlijn over de horizon. Ook hier een stijlbreuk: na stilstand starten we weer op, de wereld gaat open – de grenzen, het verkeer. De angst die overblijft is de angst niets van deze tijd te leren. Misschien zijn die strepen daarom zo onheilspellend. Wat als ons geheugen maar anderhalve meter lang blijkt en er na corona niets verandert?
Marijn Sikken mijmert over boeken en verhalen en schrijft daarover. In 2017 debuteerde ze met de roman, Probeer om te keren bij Uitgeverij Cossee.
