Hij was aangekondigd als ‘een van de belangrijkste hedendaagse auteurs’, werd vergeleken met Flaubert, Sheherazade en andere literaire goden, en 500 man trotseerde de Brusselse vrieskou om hem te aanschouwen. David Grossman liet zich 7 februari jl. interviewen op een podium dat door het orgel op de achtergrond verdacht veel op een altaar ging lijken. Aan die indruk werd niet weinig bijgedragen door de interviewers Jack de Decker (Le Soir) en Kerenn Elkaïm (Vif/l’Express). Ze stelden zich op als hogepriester respectievelijk nederige dienaar van het woord – voor zover gesproken door Grossman dan. Die liet zich niet gek maken, bluste al te genante vragen af met nuchtere grapjes, en vertelde weloverwogen formulerend over zijn laatste roman, de taal, Israel en onvermijdelijk ook over de dood van zijn zoon.

Grossman voltooide in 2009 de vuistdikke roman Vrouw op de vlucht voor een bericht. Hoofdpersoon is Ora, die haar zoon naar het front brengt en naar huis terugkeert om te wachten op het onverdraaglijke: de laarzen op de stoep, de druk op de bel en dan het bericht dat haar zoon gesneuveld is. Om dat onheil te bezweren besluit ze zich onbereikbaar te maken en begint aan een voettocht door Galilea. Grossman vertelde dat hij die voettocht ook zelf heeft gemaakt (45 dagen, waarvan 35 dagen lopen), en dat het eigenlijk het beste deel was van het werken aan het boek. De mensen die hij tegenkwam (Jood en Palestijn) vroeg hij steeds: ‘Waar verlang je naar?’ en ‘Waar heb je spijt van?’ ‘Iedereen gaf meteen zijn antwoord’ vertelde Grossman, ‘en een aantal daarvan heb ik in mijn boek verwerkt. Die wandeltocht is populair geworden: mensen vliegen de halve wereld over om hem hier te komen lopen. Ik ben wel eens opgebeld door iemand die zei “het is hier fantastisch, en we zijn al op bladzijde 423!'”

Toen hem werd gevraagd of de vrouwelijke hoofdpersoon van Vrouw op de vlucht niet een typisch specimen was van Bijbelse vrouwen als Sarah en Esther kon Grossman een lachje niet onderdrukken: ‘U bent uitermate genereus met uw vragen, maar eh, Ora is net als mijn vrouw. Ze is goed, geweldig en dapper en ik houd van haar, maar ze is beslist niet Bijbels.’ Hoe het was om in een Bijbelse taal te schrijven? ‘Dat is heel bijzonder. Ik vind het mooi dat aartsvader Abraham, als hij bij mij aan tafel zou schuiven, ongeveer de helft zou begrijpen van wat mijn dochter van 19 beweert. Voor alle duidelijkheid: ik begrijp zelf ook niet meer dan de helft van wat ze zegt… De taal verandert en dat is goed. Ik ben opgegroeid met Pools en Jiddisch in huis, en ik heb altijd een voorkeur gehad voor het lichtvoetige en ironische dat je in het Jiddisch proeft. De klank ook. Dat is wat ik probeer in het Hebreeuws te kneden als ik aan het schrijven ben. Een taal die het alledaagse leven past.’ Grossman ziet als rode draad in zijn oeuvre dat hij het meest verschrikkelijke (de Shoa, het Palestijnse conflict) beschrijft door het in een zo alledaags mogelijke setting te presenteren: ‘Keuken en kinderkamer zijn vaker het decor van historisch belangrijke gebeurtenissen dan slagvelden en paleizen.’

Na een uitvoerige lofzang op Grossmans taalvermogen las de interviewer een landschapsbeschrijving voor in het Frans en besloot met de verzaligde opmerking: ‘Men zou kunnen zeggen, dat u schildert met woorden. Is dat niet het geheim van de kunst?’ Grossman moest er andermaal om lachen: ‘Geen idee. Het geheim van de kunst, dat boek heb ik nog niet gelezen. Ik wacht wel tot de film er is.’

Tijdens het schrijven van Een vrouw op de vlucht kreeg Grossman – zo zwart is ironie zelden geweest – zelf het bericht dat zijn zoon was gesneuveld. Nee, hij was niet aan het boek begonnen in de onbewuste hoop dat het zou werken als een soort talisman. ‘Boeken zijn niet kogelvrij, maar soms kunnen ze levens redden. Na de zevendaagse rouwperiode ging ik achter het manuscript zitten. Wat kon ik anders. Ik zat versuft boven de bladzijden en wist niet wat ik moest beginnen. Toen bleef mijn oog haken aan een woord. Daar was iets mee, dat klopte niet. Na nog een uur of wat viel mij een beter alternatief in: ik verving het ene woord door het andere. Mijn verdoving werd een beetje opgeheven. Met die minimale verschuiving in de tekst is mijn leven als schrijver weer begonnen.’