Recensie door Rein Swart

Het kapitalisme is niet alleen een last voor de arbeider, ook de fabrieksdirecteur is een gevangene van het helse systeem dat altijd zoekt naar meer winst. In Velours uit Prato,  De geschiedenis van een Italiaanse textielfamilie beschrijft Nesi dit proces van binnenuit. Zijn boek gaat dan ook niet alleen over zijn familie, maar breder over de kwijnende Italiaanse (textiel)industrie in een tijd van globalisering.

Nesi begint met een familiefoto die weliswaar niet getoond wordt, maar wel een helder beeld geeft van het in de twintiger jaren door de grootvader en zijn broer opgerichte Wolfabriek T.O. Nesi & Zonen nv., waarvan Edoardo (1964) later een van de eigenaren zal worden. Hij is aanvankelijk niet van plan om in het bedrijf te stappen. Op 16 jarige leeftijd vertrekt hij naar de Verenigde Staten om Engels te leren. Daar blijft hij hangen op verschillende zomerscholen tot hij na een mislukte studie rechten naar Florence terugkeert en in het familiebedrijf gaat werken. Hij vermaakt zich wel. ‘Ook en vooral omdat iedereen in het bedrijf altijd doet wat jij zegt, of dat nu zinnig is of niet.’

Hij vertelt dat het bedrijf dat in de Tweede Wereldoorlog door de nazi’s wordt verwoest, maar later weer wordt opgebouwd. Hij schrijft over de telexen van hun Duitse agent en de bezoeken die hij samen met zijn vader aan Duitsland brengt en over zijn interesse voor stoffen die door bijvoorbeeld Lowry in zijn romans worden beschreven. Naast zijn werk als ondernemer heeft hij veel belangstelling voor literatuur. Hij leest veel en schrijft boeken als De gouden eeuw en Per Sempre (Voor altijd). In 2004 verkoopt hij het bedrijf.

De gouden eeuw gaat over een denkbeeldige textielondernemer uit Prato die verstikt wordt door de globalisering. Het verhaal speelt zich af in 2010, het jaar dat Velours uit Prato in Italië wordt uitgebracht.

‘Voor altijd staat voor het feit dat ik me op mijn vierenveertigste heb gerealiseerd dat de afrekening van het leven wordt gevormd door je herinneringen, dat elke link met mijn jeugd nu alleen nog maar berust op het geheugen, dat meedogenloze monster dat je onmogelijk het zwijgen op kunt leggen; dat er dingen en mensen en gebeurtenissen en liefdes en momenten van hartverscheurend verdriet en geluk zijn die ik nooit meer zal kunnen vergeten en die ik dus inderdaad voor altijd met me mee zal dragen; dat het schoolbord van mijn leven, zeg maar, niet meer kan worden schoongeveegd, en dat alle nieuwe dingen die ik er eventueel nog op zou willen schrijven een plekje moeten zien te vinden tussen alles wat er al op staat.’

Velours uit Prato is verrassend gevarieerd opgebouwd met leuke inkijkjes, en vlot, op een haast terloopse manier, geschreven. Bijvoorbeeld in een fragment waarin zijn dochter hem vraagt van wie de popsong is die ze hoort. De verteller schrijft dan: ‘Ze vindt het geweldig, haar broer heeft het haar laten horen, en ik antwoord dat het ‘Knockin’on Heaven’s Door’ van Bob Dylan is, en ook al staat de muziek hard en ook al heeft het er niets mee te maken en moeten we zo meteen weer gaan, ik zou zo graag tegen haar zeggen dat het fantastisch zou zijn als het nu juist de cultuur was die de redding van Italië zou betekenen.’

Het boek is doorspekt met film en literatuur, maar gaat toch vooral over de boosheid van Nesi over economen die begin 2000 de globalisering verwelkomden en daarmee de Italiaanse industriële bedrijvigheid de nekslag gaven. Nesi beschrijft helder dat bedrijven producten verkochten zonder winst te maken, puur om een opdracht in de wacht te slepen. Hij klaagt illegale Chinese naaiateliers aan die erbarmelijke werkomstandigheden bieden maar wel Made in Italy op hun producten mogen zetten en beschrijft de werkloze magazijnbediende Fabio die drie jaar voor zijn pensioen ontslagen wordt bij gebrek aan werk en in de put raakt.

Als Nesi in 2008 meedoet met een demonstratie om steun te vragen voor de lokale industrie wordt hij gefeliciteerd door een mededemonstrant met zijn boek De gouden eeuw, maar Nesi voelt zich bitter. Liever zag hij de Pratese industrie bloeien.

Velours uit Prato heeft de kwaliteit van oud Italiaans handwerk, wellicht dat uitgeverij Atlas meer van Nesi kan uitgeven.