Iets schrijven over de mooiste winterscene uit de literatuur. De mooiste? Ik zou het niet durven zeggen, want ik ken de literatuur niet uitentreuren. Neem bijvoorbeeld de Russische literatuur, daar komen heel wat mooie winterbeelden in voor, maar de scenes die ik op het oog heb, komen uit de boeken van de Franse schrijver Philippe Claudel. In een interview uit 2018 op de site karakters.nu gaf hij te kennen zelf ook graag over sneeuw te lezen: ‘Momenteel lees ik een schrijver uit IJsland, Jón Kalman Stefánsson. Het is een verhaal dat zich afspeelt in IJsland tijdens de winter. Er is de sneeuw, een visser, het is erg donker en grijs, maar het is perfect voor mij.’
Voor mij geldt dat niet, ik heb eigenlijk een bloedhekel aan sneeuw vooral als ik de deur uit moet. De sneeuw bij Claudel is altijd ‘ietsje meer’, net zoals die visser bij Jón Kalman Stefánsson, zoals donker en grijs, want ze staan ergens voor, het zijn metaforen.
In elk van de tien romans van Claudel komen sneeuwscenes voor. Zijn verhalenbundels nog niet eens meegerekend. Ik koos voor een passage uit Rivier van vergetelheid, zijn debuutroman uit 2005 waarmee hij verschillende prijzen won:
‘In de winter gingen we altijd kijken hoe de eerste sneeuw op de torens van de Sint Bavo viel. De hemel die dan vol schisten zat verlengde de kathedraal met een grauwe spiraal. De sneeuwvlokken kwamen zo langzaam op de grond terecht dat door hun gratie alles plotseling gestold en beweeglijk tegelijk leek. Wij traden binnen in de paradox van een vertraagde bol. Paules lippen waren gebarsten, vuurrood en daarna bloedeloos. Ik sloeg mijn armen om haar schouders.
Lang bleef ik staan kijken naar de sneeuw die op het kleine plein van Feil viel en smolt zodra hij de grond raakte en die ook in mij smolt, als ontelbaar veel dode engeltjes die tijdens hun duizend jaar durende val door de bliksem waren getroffen, en daarna begon ik – op deze eerste avond buiten de aarde van Paule, buiten de plaats waar de herinneringen aan Paules licht en haar bewegingen zijn – een paar woorden te schrijven in de eerste Conquérant, de blauwe’.
Het wemelt In deze twee alinea’s van de voor Claudel typerende beelden. De een vindt alles van Claudel kitsch, de ander vindt Claudels boek als Het kleine meisje van meneer Linh ‘hartverscheurend mooi’. De schrijver en filmer Philippe Claudel heeft voor mij van allebei wat, kunst én kitsch, net als de hemel vol schisten (van het Griekse woord schistos, gespleten), net als gestolde en beweeglijke sneeuwvlokken, zoals de vuurrode en bloedeloze lippen van Paule. Als het leven zelf.
