Het is winter 1986. Een dode Zuid-Afrikaanse jongen wordt onder het ijs vandaan uit de Amsterdamse grachten gevist. Hoe komt hij daar? Waarom ziet hij eruit als een skinhead, maar draagt hij ook een nichterig buideltasje? In zijn tweede roman, Zacht als Staal, laat Richard de Nooy zien hoe een moeder na zijn overlijden haar zoon pas echt leert kennen. En daarmee zichzelf…

Alma Nel reist van Zuid-Afrika naar Amsterdam om het lichaam van haar zoon Staal op te halen. Wanneer zij probeert Staals leven en dood te reconstrueren ? ‘Ek wil weet wie hy nou eintlik is’ ? zijn diens vrienden weinig toeschietelijk: ‘Ze werd gecondoleerd door slagers, bakkers, caféhouders en kledingverkopers, maar ze merkte dat de sympathie steeds hartelijker leek te worden naarmate ze verder verwijderd raakten van de kapsalon. Alsof de mensen die Staal minder goed kenden haar een warmer hart toedroegen. Toen de steen haar te zwaar werd vroeg ze: ‘Het Staal sleg oor my gepraat?’

De (fictieve) herinneringen in Zacht als Staal zuigen je als een trechter mee in de wereld van ‘Prinses’ Staal, een 20-jarige, homoseksuele jongen uit het Zuid-Afrikaanse dorpje Zeerust, die halverwege de jaren ‘80 kennismaakt met het Amsterdamse homocircuit. Het is door het grote verschil in opvattingen over homoseksualiteit tussen deze twee werelden, dat Alma Nel op pijnlijke wijze met zichzelf wordt geconfronteerd.

Als er één ding is dat De Nooy prachtig onder woorden brengt, dan is het wel dat mensen schuilen achter vooroordelen. De roman wordt bevolkt door de meest uiteenlopende personages: van politiechef tot piloot, van kappersnicht tot cokedealer. Als lezer kun je niet anders dan deze figuren in je hart sluiten. Dat geldt niet alleen voor Alma Nel, die in het verleden ver, heel ver is gegaan voor de ‘herconditionering’ van Staals homoseksuele geaardheid. Ook de nietsontziende cokedealende reus Hantrop blijkt meer dan menselijk wanneer hij betrokken raakt bij Alma Nels zoektocht naar het leven van haar overleden zoon: ‘Hij keek Alma even aan. “Heb je verdriet?”
“Ja.”
“Moe?”
“Ja.”
“Kom. Kutregen.”
“Gaan jy my beroof?”
De reus glimlachte. “Niet hier.”
“Op ‘n warm, droë plek, asseblief.”
“Goed idee,” bromde Hantrop en nam Alma’s koffers van haar over.’

De verwarring, dubbelzinnigheid en de taalgrapjes die ontstaan doordat Alma Nel en Staal Zuid-Afrikaans spreken ?‘ “Hand erop?”, zei de reus en stak zijn hand uit. “Hallo Hantrop, ek is Alma.” De reus begon te lachen als een onwillige motor […]’? zorgen ervoor dat de zware thema’s die het boek behandelt luchtig en prettig leesbaar blijven. En dat is hard nodig ter compensatie van het schuldgevoel dat, naarmate het boek vordert, zwaarder op Alma Nel en daarmee op de lezer gaat drukken. Zo is De Nooys taalgebruik buiten vlot en origineel ook functioneel.

Coming of age-roman, detective, tijdsdocument: De Nooy heeft met Zacht als Staal een knappe combinatie gemaakt van elementen uit verschillende genres. De soms hilarische herinneringen die elkaar afwisselen maken dat je Staals verhaal van verschillende kanten en vanuit verschillende culturen beziet. In het spoor van Alma Nels kruistocht pas je als lezer langzaamaan de puzzelstukjes in elkaar; wat overblijft is een mentale foto van Staal, die nog lang op je netvlies gebrand staat.

Zacht als Staal
Auteur: Richard de Nooy
Verschenen bij: Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar ( 2010)
Prijs: € 17,50