Yannick Dangre (1987) behoort tot de jongste dichters uit het Nederlands-Vlaamse taalgebied. Al op de middelbare school werden enkele van zijn gedichten gepubliceerd in onder meer Het Liegend Konijn. In 2005 schreef hij een bundel Franse pastiches, getiteld Le diable déchu (De gevallen duivel).  Zijn eerste oorspronkelijke bundel Meisje dat ik nog moet werd genomineerd voor de C. Buddingh’- prijs en won in 2015 de Herman de Coninckprijs.

Oorlog in een bootje
En nu is zijn derde gedichtenbundel verschenen, Nacht en navel. Een titel die meteen de Duitse uitdrukking bei Nacht und Nebel in herinnering brengt die vertaald kan worden met ‘heimelijk’ of ‘met de noorderzon vertrekken’. ‘Nacht und Nebel’ was ook een speciale strafklasse die Hitler tijdens de Tweede Wereldoorlog liet instellen om verzetsmensen spoorloos te laten verdwijnen. Voor beide interpretaties valt iets te zeggen bij het lezen van het allereerste gedicht van de bundel, Naamloos, waarin de dichter getuige is van de pogingen van vluchtelingen om de overtocht naar het vasteland van Europa te wagen: ‘Ik zie het wel, / hoe ze elke avond scheepgaan / in onze tv en hun bootjes volproppen / met oorlogen en de godsgruwelijke hoop / die elke ochtend weer uitbreekt in hun hoofd.’

Navel aan navel
Maar ook zonder de vertaling in het Duits is de titel Nacht en navel veelzeggend bij de eerste afdeling van de bundel, Toi tu t’appelles Lolita, waarin de liefde voor een jonge vrouw tot uitdrukking wordt gebracht in zeven gedichten die het samenzijn bezingen van twee naakte lijven in het liefdesspel, navel tegen navel. Waarom de vrouw in kwestie Lolita heet, wordt niet helemaal duidelijk, al lijkt het onwaarschijnlijk dat Dangre – met zijn belezenheid – niet aan Nabokovs onvergelijkbare meesterwerk heeft gedacht. In Dangres poëzie heeft vrijwel alles een betekenis of het is een verwijzing naar iets anders, geen enkel woord staat er zómaar.

De navel uit de titel doet verder denken aan navelstaren, zoals de twee geliefden doen die slechts zichzelf en de ander zien en de rest van de wereld buitensluiten. Of aan de navelstreng, waarmee de mens vastzit aan zijn oorsprong en die de verbinding vormt met de buitenwereld. De dichter besluit deze afdeling met de laatste regels van het laatste gedicht: ‘Geloof me, mijn lief, er is geen wereld / die zichzelf niet als onze navel ziet.’

Verklaringen
De bundel bestaat uit vijf afdelingen van elk zeven gedichten. Het tweede deel is het antwoord op de titel van het eerste: Moi je m’appelle, maar in plaats van zichzelf voor te stellen, laat de dichter zes mensen aan het woord, van wie er vijf een Arabische naam dragen; de zesde is François Hollande, de vorige president van Frankrijk. Alle gedichten zijn geïnspireerd door oorlogen, de vluchtelingencrisis en het fundamentalistisch terrorisme, maar Dangre schrijft niet van buitenaf, maar van binnenuit spreekt hij door de mond van deze mensen. Hij probeert zo een verklaring of tenminste een beweegreden voor hun daden te vinden zonder deze te vergoelijken.
Als zevende doet Allah zelf in het laatste gedicht zijn beklag over de mensen die zijn naam misbruiken voor hun eigen doeleinden.

Stairway to heaven
De derde sectie, Stairway to hell, is een verwijzing naar de titel van het beroemde lied van Led Zeppelin, Stairway to heaven. Het zijn zeven gedichten die vertellen over de dichter zelf en zijn worsteling met zijn talent en of gedichten nog wel bestaansrecht hebben in tijden van politieke onrust en menselijke ellende. Ze sluiten naadloos aan bij de vorige afdeling en maken indruk door hun oprechtheid:

‘Hoe kun je, vragen lezers mij wel eens
met hun beide voeten in de aarde
van aanslagen, inflatie en betogingen
tegen elke illusie.

Ik weet het niet.’

Verspilling
Met ironie en zelfspot neemt Dangre zijn eigen dichterschap onder de loep en dwingt zich tot het maken van een keuze, luisteren naar zijn moeder die gezegd had: ‘word geen dichter, maar iets lichters’ of ‘[…] blijven zingen / als dankzij mij ook maar één jonge kerel / de nuances van zijn navel leert lezen.‘ Waarmee het belang van de navel nog weer eens wordt aangestipt.
In het laatste gedicht komt hij tot de onvermijdelijke conclusie: ‘ieder mens vergooit zijn leven óf zijn talent.’

Lijdensweg
Het vierde deel is getiteld Settimana Santa, (Heilige week, Stille week in het Nederlands) de lijdensweek van Christus vanaf Palmzondag tot Stille Zaterdag, de laatste zeven dagen van de vastenperiode in het christendom. De zeven gedichten dragen de namen van de dagen van de week.

Hier is Dangre heel persoonlijk. Hij toont zich als de zoon van zijn gestorven vader en zijn moeder, de vader van een kind, de geliefde van Julia, de ex van zijn vrouw, de collega van mensen op kantoor. Elk gedicht beschrijft een andere rol waarin verschillende facetten van de persoonlijkheid van de dichter tot uiting komen ten opzichte van de mensen die hem het naaste staan. Allemaal doen ze een aanslag op zijn gevoelsleven met emoties als schaamte, spijt, verdriet, verantwoordelijkheid, tot op zondag, Eerste Paasdag, tenslotte alles samenkomt en oplost.

Verschrikkingen
Cidade de deus, stad van God, is het laatste deel van de bundel, genoemd naar de gelijknamige film uit 2002 van Fernando Mereilles over de drugsgerelateerde criminaliteit in Rio de Janeiro. (‘If you run, the beast catches. If you stay, the beast eats.’)
De gedichten voeren van het kapot gebombardeerde Aleppo via Keulen, waar in de oudejaarsnacht van 2015/2016 vele vrouwen aangerand werden, naar Vaticaanstad waar gezwegen wordt over de vreselijke dingen die in andere steden gebeurd zijn. Ook Jerusalem en Parijs komen aan de beurt, om te eindigen in Molenbeek.

Zingende gedichten
Tot besluit brengt de dichter buiten de afdelingen, opnieuw een ode aan Lolita. Het verschil tussen dit gedicht en het vorige, gewijd aan Lolita,  is dat dit gedicht melancholie ademt in het besef dat het de laatste keer is dat ze samen zijn en het gevecht tegen de tijd zullen verliezen:

‘want van mij zal je niet horen dat ook jij
ooit onder de hamer van je leeftijd zal gaan
dat alleen je dochters je nog zullen strelen
en elk leven eindigt met onbemande tepels.’

Dangres gedichten lijken in één keer te zijn opgeschreven, zo soepel en vloeiend lopen de zinnen. Geen eindrijm of strak metrum, geen dwingende structuur. Gedichten die zingen en onovertroffen zijn in hun beeldspraak. Elk gedicht wordt gekenmerkt door een vergelijking die je bijblijft, een natuurlijke metafoor die als vanzelf ontstaan lijkt te zijn, alsof de beschrijving in de taal van Dangre de enige manier is om de dingen te zien. Een verrijking voor al wie deze bundel leest.