Recensie door: Carolien Lohmeijer
Vorig jaar verscheen bij Van Gennep het boek De wand, de fascinerende roman van de Oostenrijkse schrijfster Marlen Haushofer. Wij doden Stella verscheen in Oostenrijk in 1959, De wand verscheen vier jaar later en in Nederland pas in 1988.
Net als De wand is Wij doden Stella een boek dat je grijpt. Haushofer schrijft heel direct en maakt niks mooier dan het is.
Mooi is het ook niet wat er in deze novelle gebeurt. Als haar echtgenoot een weekend met de kinderen bij zijn moeder logeert, maakt Anna, de ik-persoon, van de gelegenheid gebruik om haar herinneringen van zich af te schrijven. ‘Ik wilde ook helemaal niet over die ongelukkige vogel schrijven, maar over Stella. Ik moet over haar schrijven voordat ik haar ga vergeten. Want ik zal haar moeten vergeten als ik mijn oude kalme leven weer wil oppakken.
Want dat is wat ik echt graag zou willen, in alle rust kunnen leven, zonder angst en zonder herinnering. Voor mij is het voldoende om net zoals vroeger mijn huishouden te doen, de kinderen te verzorgen en uit het raam de tuin in te kijken.’
Dan schrijft ze het verhaal op van het meisje Stella dat tijdelijk bij hen in huis komt wonen, een verhouding begint met haar echtgenoot om vervolgens door diezelfde echtgenoot verstoten te worden en omkomt door een auto-ongeluk.
Ze schrijft genadeloos eerlijk. Als een alwetende verteller observeert, analyseert en ontleedt ze haar gezinsleden. Ze is daarin keihard. Ze denkt precies te weten hoe iedereen in elkaar zit en waarom iedereen doet zoals ze doen. Ook zichzelf spaart ze niet. Ze is niet gelukkig en wordt gefrustreerd door haar onvermogen om het heft in eigen hand te nemen en haar leven zinvol in te richten. Gesproken wordt er nauwelijks in het gezin. Ieder gaat zijn gang. En iedereen lijkt vrede te hebben met deze verstikkende harmonie.
Als één van de thema’s van Marlen Haushofer wordt vaak o.a. de ondergeschikte rol van de vrouw binnen het huwelijk genoemd. De rol van de vrouw is in al die jaren na de eerste publicatie van haar boeken wel verbeterd. De lezer van nu zal daarom haar boeken met andere ogen lezen dan die van 50 jaar geleden. Het is zelfs denkbaar dat de moderne lezer misschien zelfs enige irritatie voelt over de defaitistische houding van Anna.
In zowel Wij doden Stella als De wand gaat het om een vrouw in een isolement. In het eerste boek zit ze gevangen in zichzelf en in een gezin, in De wand zit ze gevangen in haar omgeving maar is helemaal alleen. Het grote verschil is dat ze in De wand ondernemend is en onafhankelijk en daardoor, ondanks haar eenzaamheid, gelukkig kan zijn. In Wij doden Stella heeft ze te weinig omhanden en wordt ze voornamelijk gekweld door haar gebrek aan daadkracht.
De manier waarop Haushofer die kwelling beschrijft is aangrijpend. Ze grijpt je bij je kladden en laat je niet meer los. Ook niet als je het boek al uit hebt.
Wij doden Stella
Auteur: Marlen Haushofer
Vertaald door: Ria van Hengel (hernieuwde vertaling)
Verschenen bij: Uitgeverij Van Gennep
Prijs: € 9,90
