Fantasie en werkelijkheid. Spaans- Amerikaanse auteurs weten al sinds de jaren ’60 hun lezers te boeien en te vermoeien met hun literair spel tussen deze extremen. Dat ook de Mexicaanse Valeria Luiselli (1983) wel van een spelletje houdt, blijkt uit De gewichtlozen. In deze roman presenteert Luiselli haar lezers een Mexicaanse vrouw. Deze schrijft op haar beurt een roman over de Mexicaanse dichter Gilberto Owen. Haar obsessie voor hem begon toen ze nog werkte voor een uitgeverij in New York en erachter kwam dat hij in de jaren ’20 in het appartement vlak achter dat van haar had gewoond. Vanaf dat moment vervaagt de grens tussen fantasie en werkelijkheid.
Als zij jaren later als moeder van twee kinderen thuis zit, probeert ze aan de dagelijkse sleur te ontsnappen door te schrijven. Ze zegt een nacht in zijn appartement te hebben doorgebracht. Vervolgens doet ze het voorkomen alsof ze de uitgever heeft voorgelogen en zelfs manuscripten heeft vervalst om Owens werk gepubliceerd te krijgen. Er lijkt geen weg meer terug als ze schrijft:
‘De vertelster ontdekt dat terwijl ze een verhaal in elkaar rijgt het weefsel van haar werkelijkheid versleten raakt en breekt. De vezel van de fictie begint aan de werkelijkheid te tornen en niet vice versa, zoals dat zou moeten.’ (p. 79.)
Met nostalgie kijkt ze terug op haar eigen verleden dat ze, geïnspireerd door de kinderlijk-absurde gesprekken met haar zoontje, begint aan te vullen en te herschrijven. Tegelijkertijd werkt ze aan de roman over Owen en terwijl ze schrijft, gaan hun levens steeds meer op elkaar lijken tot het moment dat het leven van schrijfster en dichter één is.
De gewichtlozen is een gecompliceerde raam-in-raamvertelling. Naast het verhaal van de hoofdpersoon en haar leven, dat al vrij lastig is om te volgen door de sprongen in de tijd, loopt het verhaal van de dichter Owen. De roman bestaat uit twee delen. In het eerste deel zijn de twee verhaallijnen nog duidelijk van elkaar te onderscheiden, maar het tweede deel vraagt volledige concentratie. Heden en verleden van zowel schrijfster als dichter lopen door elkaar, fantasie en werkelijkheid gaan hand in hand en ook de twee verhaallijnen vloeien in elkaar over. Op het eind leven beide personages in éénzelfde, fictieve, wereld. Al met al is de Gewichtlozen helemaal niet zulke lichte kost als de titel doet vermoeden.
