De hoofdpersoon in het derde in het Nederlands vertaalde boek van de Mexicaanse schrijfster Valeria Luiselli (1983) is Gustavo Sánchez Sánchez, bijgenaamd Snelweg omdat hij veel reist. Hij volgt een cursus kunst van het veilen volgens de Yushimito-techniek. Deze komt voort ‘uit een combinatie van klassieke retorica en de mathematische excentriciteitstheorie’ – één van de vele, heerlijke onzinzinnen in dit boek. Hij ontwikkelt de zogenaamde allegorische veilingtechniek: ‘Snelweg zou de kunst van het veilen opnieuw vormgeven. Ik was geen verachtelijke verkoper van voorwerpen, maar vooral een liefhebber en verzamelaar van goede verhalen. Einde van de verklaring’.

Dáár draait alles om in dit surrealistische boek: het verzamelen en veilen van tanden en het vertellen van verhalen over de geschiedenis ervan. Als Snelweg via een louche veiling aan het gebit van Marilyn Monroe komt, is zijn geluk compleet. Voor Snelweg zijn tanden het summum, de spiegels van de ziel, meer nog dan ogen. Snelweg veilt tien van zijn eigen tanden aan de bewoners van een bejaardenhospice. Hij dicht ze toe aan grote denkers en schrijvers als Plato, Augustinus en Borges, over wie in het boek anekdotes zijn opgenomen.

Uiteindelijk vindt Snelweg, die zelf niet kan schrijven, Pedro Menard (Pepe) bereid om de geschiedenis van in eerste instantie zijn eigen tanden te boek te stellen. Als Pedro dit af heeft, wil Sánchez dat hij een catalogus samenstelt van zijn collectie verzamelobjecten, te beginnen met de nagels van zijn vader, de eerste collectie die Sánchez als kind al aanlegde, tot zijn paperclipsen.

Het vijfde van de zeven delen waaruit het boek bestaat, wordt ingenomen door de biografie van Sánchez’ tanden, die Snelweg consequent autobiografie noemt. Gevolgd door deel zes, ‘een circulaire rondgang langs beroemde plekken uit Snelwegs leven’ in de vorm van negen foto’s. Deze verschillende vormen en stijlen maken het experimentele karakter van dit boek uit.

Maar louter hieruit, of uit heerlijke onzin bestaat het boek niet. In de verzameling goede verhalen zitten diepere lagen en details verscholen. Snelweg lijkt bijvoorbeeld iets tussen aap en mens te zijn, geboren als hij is met vier premature tanden en van top tot teen bedekt met een dun laagje zwart haar, zoals terloops wordt opgemerkt.

De vragen die Luiselli hiermee oproept, lijken te zijn: wat is echt en wat niet, wat blijft uiteindelijk, hoe slecht en echt kan een mens zijn, in leven en dood, en wat is de rol van kunst, marktwerking en geld bij dit alles? Zij doet dit in de vorm van fantasievol komisch drama dat in de ondertitel een roman in zeven afleveringen wordt genoemd. De stijl is surreëel en op z’n tijd essayistisch, gelardeerd met zwarte humor: ‘Papa heeft nu geen tanden meer. En ook geen nagels of een gezicht meer: we hebben hem twee jaar geleden gecremeerd’.

Het is het soort vragen die de Nederlandse schrijfster Niña Weijers ook lijkt op te roepen, getuige niet alleen De consequenties, haar al even knappe en rijke roman vol verwijzingen als die van Luiselli, maar bijvoorbeeld ook in een column in De Groene Amsterdammer van 10 augustus jl. Hierin beschrijft Weijers een nauwelijks bekend schilderij van Frans Hals waarop een liggend naakt is afgebeeld. Op dat schilderij van Hals zijn de ‘borsten geschilderd alsof ze gezichtsuitdrukkingen bezitten, haar knieën geven net zo veel prijs over haar gemoed als haar kin’. Vervang borsten, knieën en kin door tanden, en je bent bij De geschiedenis van mijn tanden van de overigens door Weijers zeer bewonderde Luiselli, die zij in april van dit jaar interviewde voor De Morgen. En Weijers is inmiddels niet de enige, als we de flaptekst mogen geloven.

De geschiedenis van mijn tanden

Auteur: Valeria Luiselli
Vertaald door: P. Menard
Verschenen bij: Uitgeverij Karaat
Aantal pagina’s: 208
Prijs: € 19,50