In zijn debuut Kiev op de bodem van een glas schetst Tobias Wals (1993) in vijftien fragmenten een beeld van het leven in een hostel in de Oekraïense hoofdstad. Wat deze fragmenten tezamen vormen houdt het midden tussen een roman en een verhalenbundel. Gemene delers zijn de vaste bewoners van het Borscht Hostel en dezelfde, registrerende vertelstem van Tobias. Er is ook een zekere ontwikkeling, maar om als hoofdstukken uit een roman door te gaan hebben de afzonderlijke delen een te weinig dwingende samenhang.
Tot de vaste bewoners behoren Serjozja, Maria en Masja die het hostel runnen, en de Nederlandse jongen Luuk, die net als Tobias een ander hostel heeft verruild voor Borscht. In ieder verhaal – laten we het toch daarop houden – maakt de lezer kennis met andere gasten die je zoal in hostels aantreft. Zo is er de dronken Engelsman Robin, de Pakistaanse Salman die er grootse complottheorieën op na houdt en het meisje Sveta uit een klein Oekraïens dorpje dat voor studie naar Kiev is gekomen.
In de meeste verhalen wordt er flink gedronken, gaan de hostelbewoners naar een club of komen spanningen in het hostel tot een hoogtepunt. Soms maakt Tobias een uitstapje, naar een vriend in Odessa of met onbekenden die hem uitnodigen naar een gedenkplaats in het bos. Zo trekt een bonte stoet personages voorbij in Kiev op de bodem van een glas. De meeste daarvan verdwijnen aan het einde van een verhaal voorgoed uit het leven van Tobias – en ook uit de herinnering van de lezer. Je leest wat ze deden in en om het hostel, maar deze personages blijven verder te oppervlakkig om echt indruk te maken.

Gemiste kans

Voorin Kiev op de bodem van een glas staat de aantekening dat de verhalen niet waargebeurd zijn. Voor zover ze zijn geïnspireerd op de werkelijkheid is deze ‘zwaar gefictionaliseerd’. Toch krijg je niet de indruk erg ver verwijderd te zijn van de eigen ervaringen van de schrijver. In deze verhalen mogen de personages verzonnen zijn, in het openingsverhaal ‘Rode Legerstraat 43’ is duidelijk een echo te horen van een artikel dat Wals eerder eens heeft geschreven voor NRC Handelsblad. Erg zwaar lijkt de werkelijkheid nu ook weer niet te zijn gefictionaliseerd.
Dat komt ook omdat  de hoofdpersoon en schrijver dezelfde naam hebben. De Tobias in de verhalen heet Muijlwijk en niet Wals, maar de overeenkomsten zijn treffend. Beiden hebben Russisch gestudeerd en leren Oekraïens in Kiev. Veel meer komen we overigens ook niet te weten over Tobias Muijlwijk. Als verteller registreert hij vooral, en af en toe heeft hij daarbij mooie observaties. Over comlotdenker Salman merkt hij bijvoorbeeld op:
‘Want ik zag dat het niet zomaar het relaas van een gefrustreerde alleshater was, maar het verhaal van een gebroken man die voor de laatste keer hoop vindt in de liefde om het vervolgens onherroepelijk af te leggen tegen de onverschillige wreedheid van het universum.’
Maar dit soort mooie observaties zijn er weinig. Wals’ stijl is toch vooral die van de documentaire die zijn personages in beeld brengt.

Voor zover Kiev in beeld komt is het niet de stad waarin de politieke spanningen van het land tot uiting komen, maar een Europese stad waarin je als rijke Westerling voor weinig geld je een koning kunt wanen. Dat stemt misschien treurig, maar de lage prijzen zijn in vele andere delen van de wereld ook de voornaamste reden dat Westerlingen erheen gaan. Dat Wals zijn verhalen in Kiev laat spelen had hem een kans geboden om iets van de eigenheid van die stad te laten zien.
Het is jammer dat Wals deze kans laat liggen en zijn aandacht vooral richt op de hostelbewoners die toch veelal wat oppervlakkig blijven. Het maakt dat Kiev op de bodem van een glas niet de ontdekking is waar je bij een debuut op hoopt.