IJzersterke thriller met echte mensen

Het laatste boek van Stewart O’Nan met de wat curieuze titel Laatste avond in de Lobster vroeg om meer van deze schrijver te lezen. Zijn debuutroman Sneeuwengelen kent een soortgelijke ambiance: het is kersttijd, de periode om cadeautjes voor elkaar te kopen en buiten sneeuwt het, maar tegelijk bevinden we ons in een heel andere wereld; niet in die van een lobster restaurant in de staat New York, maar in de omgeving van Pittsburg, waar een jonge vrouw met een pistool om het leven wordt gebracht. De persoon wiens oren dat horen heet Arthur Parkinson, een weerspannige middelbare scholier, die met zijn fanfareorkest oefent voor een optreden in de pauze van een footballwedstrijd. Het meisje, Annie, is ooit oppas bij hen geweest in de tijd dat zijn ouders nog samen waren.

Door het verhaal in stukjes en beetjes terug te vertellen, weet O’Nan spanning op te bouwen en vast te houden.

Er komt veel menselijk leed in het boek voor. Vriend Glenn is door Annie buiten de deur gezet omdat hij zich weinig verantwoordelijk voelde voor de opvoeding van hun driejarige dochtertje Tara. Hij woont weer bij zijn ouders en kan het moeilijk verkroppen dat Annie een andere jongen heeft ‘opgeduikeld’, die overigens net zo min verantwoordelijkheid voor het kleine meisje op zich neemt.

Het zijn ongunstige persoonlijke omstandigheden, die tenslotte tot de dood van Annie leiden. De lezer, die daarover in het eerste hoofdstuk is ingelicht, wordt door O’Nan bij de lurven gegrepen, overdonderd met sterke dialogen en rake typeringen zoals van Annie met haar driftbuien en Arthur met zijn softdruggebruik, gedetailleerde beschrijvingen zoals van banen van licht die een lege kamer verdelen of van Annie die voor de spiegel staat en zich na haar werk opmaakt voor een etentje met haar vroegere vriend Glenn.

‘Ze klemt een elastiek tussen haar tanden en trekt het haar met beide handen naar achteren, maar daarna laat ze het alle kanten op vallen. Glenn houdt ervan als ze het lang draagt.’

De onzekerheid van Annie over een mogelijk vervolg van de relatie wordt door haar eenzame moeder aangewakkerd.

Een mooie bijrol is weggelegd voor zus Astrid, die in Europa verblijft en door de telefoon haar broer Arthur trans-Atlantisch commentaar geeft op de weinig actieve rol die hij in het gezin vervult, hetgeen hem later door de psychiater uit zijn hoofd wordt gepraat.

Ook de manier waarop het evangelische geloof wordt beschreven, waar Glenn zich in zijn wanhoop aan vast probeert te houden nadat alles hem naar zijn idee is afgenomen, is zeer overtuigend.

De scènes en de perspectieven wisselen elkaar in snel tempo af, waardoor het idee ontstaat dat je naar een film zit te kijken. Die is inderdaad uitgebracht in 2007 en in Nederland als dvd in 2008. De kijker zal daarin een prachtig beeld zien waarin Glenn in de sneeuw een engel uitbeeldt en dat ik verkozen zou hebben boven de huidige omslag.

Het beeld dat overblijft nadat de kruitdamp is opgetrokken, is dat van een puberale jongeman die het allemaal niet zo goed weet en die noch de dood van Tara en Annie, noch de diepe kloof tussen zijn ouders weet te plaatsen. Adembenemend zoals O’Nan ons dat overbrengt.

Sneeuwengelen

Auteur: Stewart O’Nan
Vertaald door: Paul van der Lecq
Verschenen bij: uitgeverij Cossee
Prijs: € 19,90