In 1922 publiceerde Sinclair Lewis Babbit. Het werd een bestseller, het werd tweemaal verfilmd en in 1930 won Lewis er als eerste Amerikaan de Nobelprijs voor literatuur mee. Hoofdpersoon George Babbitt  werd het schoolvoorbeeld van de Amerikaanse materialistische conformist. De man zonder visie en standpunten, meewaaiend met alles wat gewin en status oplevert, hoofd van een modelgezin in een Amerikaanse suburb, blakend van oppervlakkigheid en levenslust.

Bijna honderd jaar later is de reputatie van Lewis’ boek verbleekt. Babbit werd een lemma in een woordenboek en de roman zakte langzaam weg uit de literaire canon. Onlangs verscheen in een prachtig omslag een nieuwe Nederlandse uitgave in het kader van de Schwob-campagne rond ‘de beste onbekende boeken uit de wereldliteratuur’. Het megasucces van Stoner heeft boekenland op ideeën gebracht. Hoe dan ook: tijd voor een herontdekking.

Drooglegging
George F. Babbit  woont met vrouw en drie kinderen in het fictieve Amerikaanse stadje Zenith, in de wijk Floral Heights, een stralend voorbeeld van suburbia zoals dat een eeuw geleden gestalte begon te krijgen dankzij een groeiende middenklasse, voortgezweept door modernisering en industrialisatie. Een nieuwe wereld met keurige tuinen, geasfalteerde highways, houten carports, slaapveranda´s met eersteklas kwaliteitswekkers en gestroomlijnde automobielen met verzilverde sigarettenaanstekers: materialisme maakt gelukkig en houdt de economie gezond. Welvaart, blikvoer, wasmachine en vaatwasser brengen vrije tijd, en die wordt doorgebracht in de bioscoop, op de golfbaan of in de danszaal – inclusief jazz maar zonder drank (want de drooglegging heerst).

George heeft met zijn schoonvader een succesvol makelaarskantoor opgebouwd, is getrouwd met een degelijk ‘vrouwtje’ waar hij nooit echt van gehouden heeft, en zijn kinderen ontpoppen zich tot, de een na de ander, lastige pubers. George luncht op de Athletes Club en is lid van de Boosters, een Roteray-achtig old-boys network waar ondernemers en zakenlieden elkaar erefuncties en zakelijke voordeeltjes toeschuiven. Hij verwerft enig aanzien met even oppervlakkige als meeslepende redevoeringen pro een gezonde ondernemersgeest en contra socialistische arbeidersknuffelarij. Zijn prestige stijgt verder als hij zitting neemt in het kerkbestuur, en de zondagsschool nieuw leven in blaast, onder meer door een public relations manager in te huren. Belangrijke bijvangst: de sociale netwerken waar hij zich in beweegt leveren hem de geldschieters en voorkennis op voor lucratieve deals.

Van Almere tot Zoetermeer
Babbit werd met reporterachtige vaart en zakelijkheid opgetekend door Lewis. Soms duiken we in George´s gedachten en zielenroerselen, maar zeker zo vaak is de auteur een camera die alleen de buitenkant registreert, of een commentator die sarcastisch commentaar levert op alle kleinburgerlijke oppervlakkigheid. Lewis is beslist scherpzinnig: feilloos fileert hij de zielloosheid van de opkomende nieuwe samenleving. Heel raak schetst hij een wereld die ons al te vertrouwd voorkomt – van Almere tot Zoetermeer: één groot veramerikaniseerd suburbia. Vlak en plat, gekenmerkt door veel actie en weinig drama, groeiende welvaart en een schrijnende leegte. Die sociologische dimensie is het beste van Babbitt en levert fascinerend leesvoer op.

Scènes en schakels
Minder geslaagd is het boek als roman. Babbit ontrolt zich als een reeks scènes – een dag uit het leven van een makelaar, een natuurvakantie in Maine, een lunch op de club, een spreekbeurt op een congres, een dinertje thuis, een schimmige grondtransactie, en een lunch op de Atletes Club met hoog oplopende discussie over de verfoeilijkheid van stakingen. Om maar wat te noemen. De lezer ontmoet een nieuwe mensensoort in zijn nieuwe biotoop en ieder hoofdstuk is eerder een minirapportage dan een noodzakelijke schakel in een voortschrijdende ontwikkeling – van wat of wie dan ook.

Een paar hoofdstukken doorbreken dat patroon. De auteur zoomt uit en beschrijft de stad in ‘poëtischer’ expressionistisch proza dat contrasteert met de zakelijke stijl in de rest van het boek. Zoals in paragraaf 3 en 4 van hoofdstuk 7, waar een aantal beelden en momentopnamen nevengeschikt worden gepresenteerd als een caleidoscopische fotomontage. ‘Precies op dat moment zaten een cocaïnedealer en een prostituee cocktails te drinken in Healy Hansons Saloon in Fleet Street. […] Precies op dat moment zaten in Zenith twee mannen in een laboratorium. Ze hadden zevenendertig uur achtereen gewerkt aan het verslag van hun onderzoek naar synthetisch rubber. Precies op dat moment zaten in Zenith vier vakbondsmannen te vergaderen over de vaag of de twaalfduizend mijnwerkers die binnen een straal van honderd vijftig kilometer van de stad werkzaam waren moesten gaan staken. […]   Precies op dat moment overleed er een veteraan. […].’ Op dergelijke momenten loopt Lewis vooruit op latere grotestadsromans als Manhattan Transfer van John dos Passos of Berlin Alexanderplatz van Alfred Döblin. Interessant, maar ook een tikkie bevreemdend, die schakelingen tussen reportage over een zakenman en poëtisch portret van de ziel van een stad.

Ontsporing
Er zit voor wie wil wel degelijk drama onder de oppervlakte van het verhaal. Babbitt is vaak gespannen, ontevreden en onzeker, en dat wordt verdiept door zijn contacten met oude studievriend Paul Riesling, een ongelukkige groothandelaar in dakpapier die de juiste braltoon niet weet te vinden in contacten met collega’s, melancholieke muziek speelt op zijn viool en lijdt onder zijn huwelijk met een chagrijnige en treiterige vrouw. Paul roept in George oude idealen wakker: zijn afgebroken studie voltooien, advocaat worden en de onderdrukte medemens aan zijn recht helpen. In reactie op een wanhoopsdaad van Paul laat George op een gegeven moment zijn leven welbewust ontsporen – terwijl hij zichzelf probeert wijs te maken dat dat de ware vrijheid is. Hij vergooit zich aan illegale drank en een lustige weduwe, en zijn ideeën krijgen ineens verdacht socialistische trekjes, constateren zijn zakenvrinden vol afschuw. Maar tegen het einde van het boek heeft Babitt het juiste spoor weer gevonden.

Als wegbereider en bruggenbouwer van expressionistisch proza heeft Lewis zijn verdienste. Als socioloog en commentator van een nieuw tijdperk is hij fenomenaal. Maar Babbitt is als roman te hybride om geslaagd te zijn. Geen meesterwerk, wel terecht herontdekt.