Recensie door Anika Redhed
Een witte piano met planten erop; dat is de omslag van Waar gezongen wordt van Shula Tas. Een plaatje waar je bijna net zo lusteloos van wordt als de hangende bladeren en toch past dit uitstekend bij de inhoud. Shula Tas is haar eigen hoofdpersoon. Ze heeft zang gestudeerd aan het conservatorium, maar zingt niet meer. Haar ouders zijn tijdens haar opleiding overleden. Beiden hadden een Joodse achtergrond, maar ze deden er thuis weinig aan. Vriend V. trekt bij haar in en daarom moet de zolder worden leeggeruimd; dozen en tassen vol herinneringen. Tekeningen, cd’s, videobanden en brieven nemen haar mee naar haar familie, haar zingende oma, haar oudere vader, het Joods zijn, de oorlog, en schaamte.
Er volgt een reis die zich vooral in het hoofd van de hoofdpersoon afspeelt. Een reis waar je zo weinig mogelijk van te voren over wilt weten, zodat elke bladzijde kan verrassen. Ze gaat op veel verschillende onderwerpen kort in en doet dat in mooie beelden. Zo vergelijkt ze de verdieping in haar (voor)ouders als een legpuzzel en zegt ze over generaties, ‘Als een rode draad mij zou verbinden met alle generaties voor en na mij, dan zou die op dit moment alleen bestaan uit een klein, rood puntje.’
Hond Mouche speelt een mooie rol om het gedrag van de hoofdpersoon te tonen. De Iraanse buurvrouw Mina is niet alleen de ideale buurvrouw, maar ook de ideale aanjager van het verhaal. Theebezoekjes worden weergegeven in slechts een paar zinnen, precies genoeg en precies raak. Zo zet Mina haar aan het denken over de vraag waarom Shula niet meer zingt en over anders zijn. ‘”Het is eenzaam, anders zijn,” zei ze, terwijl ze in haar thee roerde en staarde naar de draaikolk die in haar glas ontstond.’
In het begin zijn de woordherhalingen soms wat veel, alsof de schrijfster even warm moest lopen. Verder is de woordkeuze veelzeggend; ouders zijn niet dood, maar ‘morsdood’, de zolder is ‘vetgemest’ en spullen waarvan ze niet weet wat ze ermee moet een ‘sluimerstapel’. Shula Tas beschrijft alledaagse handelingen. Ze laat de hond uit, opent een doos, drinkt wijn met haar vriend. Maar onder die oppervlakte zit diepgang. In eenvoudige woorden schetst ze een scala aan gevoelens, waarnemingen, de tijd, de generaties en de mens. ‘Alsof ik door het uitvoeren van rituelen iets kan bewaren van wat ik ben kwijtgeraakt, iets kan vinden dat ik nooit heb gehad.’
Het einde is erg rond, het boek verandert van een geloofwaardig verhaal ineens in een feel-good-movie, maar tegen die tijd is haar dat al vergeven en wordt er uitgekeken naar een volgende boek. Hoe vergaat het de planten die van de piano zijn afgehaald? Blijft de zolder zo netjes? Gaat ze weer optreden? Het maakt niet uit waar het over gaat, als Shula Tas het op dezelfde wijze schrijft, is het het lezen waard.
