In zijn voorwoord laat de schrijver van dit boek, Sherwin B. Nuland, duidelijk blijken dat het aanvankelijk helemaal niet zijn bedoeling was om in te gaan op de dringende verzoeken van zijn uitgever. Hij had zich, naar eigen zeggen ondergedompeld in de inktzwarte wateren van de maimonidiaanse literatuur en smeekte verlost te worden van een taak waarvoor hij naar zijn stellige overtuiging niet was toegerust. Het werd uiteindelijk een ontmoeting tussen een hedendaagse observator, een joodse arts, en die andere joodse arts en filosoof Maimonides.
De schrijver is er in geslaagd om niet alleen een historisch overzicht te geven maar ook om duidelijk de ideeën van Maimonides toe te lichten.
Mosjee ben Maimon (1138-1204) heeft zich gedurende zijn leven als hoogste doel gesteld om het joodse geloof in overeenstemming te brengen met de rede en de wetenschappelijke kennis. Hij was ook de opsteller van de Misjnee Tora, een boek waarin alle joodse wetten duidelijk worden uitgelegd. Het is een universele en gezaghebbende verklaring hoe een jood moet leven en zijn God moet dienen.
Mosjee ben Maimon wordt geboren als zoon van rabbi Maimon ben Joseef, een rabbinaal rechter aan het hof van Cordoba. In 1148 komt er een einde aan een lange periode van harmonie binnen een islamitische staat. De Almohaden, een gewelddadige dynastie van fundamentalistische moslims veroveren grote delen van het Iberisch schiereiland. De joodse gemeenschap wordt bedreigd in hun religieuze vrijheid en ook hun leven loopt gevaar. Bekering is geen optie en het gezin vertrekt naar de havenstad Almeria.
Tijdens deze en alle andere reizen, blijft de jonge Mozes vaak onder moeilijke omstandigheden, ijverig studeren. De Almohaden vallen in 1151 Almeria binnen en de familie Maimon leidt gedurende een aantal jaren een zwervend bestaan en vertrekt uiteindelijk in 1160 naar Fez in Marokko. Hier bevindt zich een aantal seculiere scholen waar Mozes de gelegenheid krijgt zich verder te bekwamen in wiskunde, astronomie, filosofie en natuurkunde. Ook ontwaakt hier zijn belangstelling voor de geneeskunde.
Veel joden in Fez bekeren zich in schijn tot de Islam maar blijven in het geheim het joodse geloof praktiseren. Uiteindelijk wordt het de familie Maimon te heet onder de voeten en vertrekken zij naar Palestina waar zij ondermeer bezoeken brengen aan de westelijke tempelmuur in Jeruzalem, Hebron en de grot van Machpela. Toch is Palestina een teleurstelling, er wonen slechts kleine groepen verarmde joden en bovendien wordt het land onveilig gemaakt door rondzwervende bendes die afkomstig zijn uit resten van het kruisvaardersleger van weleer. Het is een toevluchtsoord geworden voor dieven, prostituees en gokkers en is geen geschikte plaats voor een serieuze student die zich wil verdiepen in de filosofie en de natuurwetenschappen.
Rabbi Maimon scheept zich in met zijn familie en vertrekt naar Egypte, het land waar hun voorvaderen in slavernij hebben geleefd maar waar de levensomstandigheden voor joden in die tijd verreweg het gunstigst zijn.
Het gezin vestigt zich in Alexandrië, waar het hoofd van het gezin, na een kort ziekbed overlijdt. Mozes kan het grootste deel van zijn tijd besteden aan zijn werk als schriftgeleerde terwijl zijn broer David met zijn handel in edelstenen, kostwinner van de familie wordt. In zijn commentaren neemt Maimonides stelling tegen iedere vorm van voorbestemming en verwerpt ook de astrologie in strenge bewoordingen. Een uitspraak: ‘Zuiver uw gedachten van astrologie zoals u een bevlekt kledingstuk reinigt’. De idee van het bestaan van een hel wordt door hem bespot en beschouwd als bijgeloof van dwazen en naïeve geesten.
In 1180 is de Misjnee Tora voltooid, het wordt niet alleen beschouwd als een gezaghebbende en universele regelgeving maar ook, omdat het is geschreven in een elegant Hebreeuws, als een grote literaire prestatie. In de Misjnee Tora is onder meer vastgelegd dat de eer en de waardigheid van het individu heilig zijn en onder geen geding mogen worden aangetast. Als zodanig is het wellicht te beschouwen als de voorloper van de Verklaring van de Rechten van de Mens . In later jaren wordt duidelijk hoezeer van deze regel werd afgeweken.
In de christelijke landen wordt de joodse bevolking gedecimeerd door verbanning, gedwongen bekering, moord en worden hele gemeenschappen gedwongen in getto’s te wonen. Daarom dringt Maimonides er bij zijn geloofsgenoten op aan dat zij zich strikt houden aan duidelijke leefregels en dat zij zich laten vertegenwoordigen door sterke leiders. In Egypte krijgt hij steeds meer aanzien, in 1187 wordt hij benoemd tot hofarts van de Egyptische vizier al-Fadil en tot opperrabbijn waarna in 1198 een aanstelling volgt tot hoofd van alle hofartsen. Gaandeweg verzwakt zijn gezondheid als gevolg van de steeds toenemende werkdruk en grote verantwoordelijk die op zijn schouders rust. Op zesenzestigjarige leeftijd, terwijl hij het laatste hoofdstuk van een van zijn boeken dicteert, overlijdt Rabbi Mozes ben Maimon. Hij wordt begraven in Tiberias.
