De Taiwanese Chen Mao-ping (1943-1991) beter bekend als Sanmao, is als schrijver een fenomeen in Taiwan. Een kwarteeuw na haar dood blijven er herdrukken van haar werk verschijnen en is ze met name in China en Taiwan nog steeds razend populair. Onder de reislustige Chinezen heeft zowat iedereen haar werk gelezen. De in Chongqing geboren schrijver bood met haar verhalen een brede kijk op de wereld voor een publiek dat nog van die wereld was afgesloten. Ze woonde op verschillende plekken in de wereld, maar in deze verhalenbundel Berichten uit de Sahara doet ze het relaas van de jaren 1973-1975 die ze doorbracht in de Sahara met haar Spaanse echtgenoot José. Nadat haar man in 1979 na een duikersongeluk overleed, keerde ze terug naar Taiwan. Ze bleef schrijven en reizen, maar pleegde uiteindelijk in 1991 zelfmoord. Berichten uit de Sahara dateert uit 1976 en kreeg nu een puike vertaling in het Nederlands door Annelous Stiggelbout.
Woestijnverhalen
Wat de verhalen in deze bundel bindt, is de plaats waar ze geschreven zijn, de plaats waar ze zich afspelen, de Sahara. Dat op zich is iets unieks, aangezien in de literatuur over deze regio weinig bekend is. Sanmao schrijft rechttoe rechtaan zonder in te gaan op de diepmenselijke psyche. Ze schrijft over wat ze ziet en meemaakt in het noorden van Afrika. Daardoor doen haar verhalen vaak aan als een non-fictie beschrijving van het leven in de woestijn. Wat het apart maakt is de ongedwongen en eerlijke stijl die Sanmao gebruikt, zonder daarbij enige zelfspot uit de weg te gaan. Ze beschrijft de fouten die ze maakte, de gebruiken van de bedoeïenen, de onhebbelijkheden van haar buren, de warme manier van omgaan met elkaar. Tegelijk voelt de lezer ook de beperkingen van de regio door de hitte, het gebrek aan grondstoffen en middelen. Soms voelt het aan als De Gouden Raad van Tante Kaat of Hoe te overleven in de woestijn?, maar allemaal op een zeer eenvoudige en eerlijke manier beschreven.
Op zich staande belevenissen
De verhalen zijn een verzameling losse belevenissen in de woestijn, die los van elkaar gelezen kunnen worden. Soms is het storend niet te weten of de verhalen elkaar chronologisch opvolgen of niet, maar eens die horde genomen, is het een aangenaam werk om te lezen. Verwacht geen lange of ingewikkelde literaire volzinnen, maar een objectief relaas van het leven in de hitte en de zon. Soms mist er enige duiding, maar Sanmao schrijft lustig door, zonder bedenkingen of eigen meningen. Wel waakt ze erover haar boek te spijzen met humor. Die komt veelal voor uit de bizarre gebeurtenissen die zich afspelen in haar dagelijkse leven in de woestijn. Zo vallen er regelmatig geiten door het dak, verdwijnen er vaak spullen omdat de lokale bevolking zich dat gewoon toe eigent zonder zich daar vragen bij te stellen. Sanmao wordt zelf ook gezien als een soort attractie en ontpopt zich als het ware tot een genezeres binnen de leefgemeenschap.
Inzicht in het leven van Sanmao
Naast de twintig verhalen die in Berichten uit de Sahara zijn opgenomen biedt deze uitgave ook een goed inzicht in het leven van Sanmao zelf. In een Woord Vooraf schetst vertaler Annelous Stiggelbout naast het leven van Sanmao, ook het belang van haar als schrijver voor de Chinese literatuur. Daarna volgt een inleiding van de auteur zelf die ze schreef toen ze terug in Taipei aankwam en waarin ze mijmert over haar leven in de woestijn en haar lezers rechtstreeks aanspreekt. Ontroerend is ook de laatste bijdrage in het werk. Daar vinden we Een paar dingetjes over Sanmao waarin haar jongste broer dieper ingaat op de tragische figuur die zijn zus was. Het is een ode aan zijn zus die ‘anders’ was vanaf het begin. Iemand met een eigen mening en verborgen talenten, met een zwervende natuur die uiteindelijk haar ondergang zou betekenen. Het is voor haar broer een manier van afscheid nemen. Berichten uit de Sahara is een bijzondere bundel, een mix van verschillende genres – reisdagboeken, fictie en memoires – in een heel eenvoudige no-nonsense stijl die een kijk biedt op een onontgonnen gebied.
