Toen Liter een paar nummers geleden besloot het woord ‘christelijk’ uit de naam te schrappen en voortaan als Liter. Literair tijdschrift door het leven te gaan, leidde dat tot reacties van verontruste lezers. De grootste vrees was dat het tijdschrift met het veranderen van de naam wezenlijk van karakter zou veranderen en het levensbeschouwelijke definitief tot het verleden zou behoren. De redactie voelde zich geroepen haar besluit toe te lichten en de lezers gerust te stellen. Zij was niet van plan overtuigingen overboord te gooien. Ze sprak de hoop uit dat Liter zonder het woord ‘christelijk’ in de titel potentiële lezers welwillender tegemoet kan treden. Minder veroordelend zal zijn. Dat recht gedaan wordt aan een breder levensbeschouwelijk perspectief dan alleen het protestants-christelijke.
Eerst zien en dan geloven, zal een deel van die lezers gedacht hebben. Inmiddels hebben die lezers hun conclusies kunnen trekken.

Dat de redactie van plan is woord te houden, bleek uit het themanummer waarmee het twintigjarig bestaan van het tijdschrift gevierd wordt. Een nummer geheel gewijd aan G’d, met de gedichtencyclus Quarantaine van Malachi Black als bonus. Een cyclus waarin de getijden leidend zijn; gedichten gebeden lijken en zelfinzicht tot stand komt in gesprek met iemand die het meer dan een mens voor het zeggen lijkt te hebben.
Een gevarieerd nummer – proza, poëzie en beschouwende stukken – waarin geloof, religie en godsdienst nog net zo letterlijk en figuurlijk aanwezig zijn als voorheen.
Het nummer opent met 95 Stellingen, een bonte verzameling beweringen over God opgetekend uit de monden van voor de hand liggende en verrassende ‘volgers’.
De signatuur van het tijdschrift komt ook duidelijk tot uitdrukking in het gesprek met Joost Baars over zijn bundel Binnenplaats, de analyse die Frans Berkelmans maakt van het gedicht Johannes 1:14 van Jorge Luis Borges en de papieren tweespraak tussen Malachi Black en Ruben Hofstra. Speels verwijzend naar de vorm en inhoud van de Bijbel is het gedicht Kohelet of Adviesgroep van Pauliene Kruithof, en ook Koos Geerds geeft een hedendaagse draai aan een Bijbels verhaal, in dit geval dat van Noach. Het minst door religie aangeraakt lijken de bijdragen van gastschrijver Tommy Wieringa. Hij mag dan geen uitgesproken door een geloof geleid schrijver zijn, zijn werk getuigt van een levensinstelling die verre van vrijblijvend is.

In het ‘kerstnummer’ – nummer 88, eind december verschenen – treedt het levensbeschouwelijke minder nadrukkelijk op de voorgrond, al begint het met een kerstverhaal van Len Borgdorff en een interview met Mieke van Zonneveld voor wie woorden in eerste instantie nog steeds een Bijbelse connotatie hebben.
In zijn analyse van drie gedichten van Martinus Nijhoff – Soldatenkerstmis, Zingende soldaten en De soldaat die Jezus kruisigde – schrijft Mark de Haan toe naar de Bijbelse werkelijkheid waar de dichter aan refereert. De vraag is alleen of het close readen van De Haan zoveel toevoegt aan de gedichten dat het de ruim zes pagina’s rechtvaardigt die het stuk beslaat, terwijl de gedichten zelf niet zijn afgedrukt.

Actueel is deze Liter als het gaat om de poëzie van Pierre Boskma. Van hem is een fragment opgenomen van een nog te verschijnen langer gedicht. De gedichten van Hester Knibbe hebben niet alleen iets tijdloos, maar laten zich ook vanuit verschillende invalshoeken lezen. Dat geldt ook voor Man, hond.

Veel aandacht in dit nummer voor de scheidende gastschrijver Tommy Wieringa. Christely van Mourik herleest Joe Speedboot en Els Meeuse leest De heilige Rita. Deze roman neemt ook een belangrijke plaats in, in het dagboek van Tommy Wieringa.
Het gedicht De haas van Benno Barnard en een stuk over een haas uit De heilige Rita van Wieringa sluiten wonderlijk mooi op elkaar aan. Het fragment laat bovendien zien hoe zintuiglijk het schrijven van Wieringa is. En hoeveel daarvan verloren gaan als er in recensies in algemene zin over een roman gesproken wordt. Zijn gastrol zit er definitief op na het laatste deel van het vakinhoudelijke edoch baldadige gesprek met Marcel Möring, net als Benno Barnard ook een voormalig gastschrijver.

Vergeleken met het themanummer over God lijken de bijdragen in het 88^e nummer van Liter. Literair tijdschrift een minder grote noodzaak te hebben. Willekeuriger gekozen te zijn. Dat is vanzelfsprekend als er geen thema is dat bijdragen bindt, maar op een of andere manier ontbreekt er een evenwicht. Hoe inhoudelijk en lezenswaardig de afzonderlijke bijdragen ook zijn, Liter is niet meer dan de som van de afzonderlijke delen. Waar hem dat precies in zit, laat zich na het lezen van de laatste drie nummers niet zo eenvoudig vaststellen. Misschien speelt het feit dat zowel een redactie als de gastschrijver een stem hebben in het samenstellen van de nummers die samen een jaargang vormen een rol. Misschien is de diversiteit te groot en wreekt een aantal vaste rubrieken zich louter en alleen door de plaats die ze in het tijdschrift innemen. Maar misschien heeft het ook te maken met de verwachting dat een papieren tijdschrift coherenter is dan een digitale verzameling stukken die onder één noemer verschijnt. Het ligt vooralsnog niet aan het het schrappen van dat ene woord uit de ondertitel.

Het jubileumjaar van Liter. Literair tijdschrift is voorbij. Volgend jaar is Abdelkader Benali gastschrijver.

De papieren versie van Liter. Literair tijdschrift verschijnt vier keer per jaar.
Een abonnement kost € 40,00.

Liter heeft ook een digitale divisie, die de papieren editie aanvult.