Met drie lijvige boeken, De familie Aubrey, Mary en Rose, en Rosamund geeft de Aubrey-trilogie van Rebecca West met voldoende maatschappijkritiek een mooi beeld van het Engeland aan het begin van de vorige eeuw. De Aubrey’s zijn arm, muzikaal en intellectueel. De schrijfster – pseudoniem van Cicely Isabel Fairfield – leefde van 1892 tot 1983. Ze was romanschrijfster, columnist en journalist, met een Schotse moeder die haar carrière als concertpianiste opgaf ter wille van haar gezin en een vader die zich als een halfslachtige journalist profileerde, net als bij de familie Aubrey.

De vier kinderen Aubrey groeien beschermd en liefdevol op, maar ze moeten accepteren dat hun ouders excentriek zijn. Vooral de oudste dochter Cordelia heeft daar veel moeite mee. De familie heeft een haast obsessief zelfbewustzijn, wat een mooi contrast vormt met hun naïeve kijk op de levens van anderen. Zoals het niet kunnen begrijpen dat iemand er andere denkbeelden op na houdt over bijvoorbeeld de beleving van muziek.

Moeder Clare was een begenadigd concertpianiste, maar haar gezin gaat voor. Met strenge hand geeft ze geeft haar dochters pianoles. Vader Piers, journalist en pamflettist, is naast bijzonder en erudiet, ook egocentrisch. Hij gaat zijn eigen gang en geeft aandacht aan de kinderen als hem dat uitkomt, maar zorgt er wel voor dat ze hem waarderen.

Ook Clare houdt hem telkens weer de hand boven het hoofd, terwijl hij al zijn verdiensten vergokt, vrienden geld afhandig maakt en zijn jonge gezin tot diepe armoede brengt. Als hij stiekem haar meubels verkoopt en op mysterieuze wijze met medeneming van de familiejuwelen verdwijnt, lopen de emoties hoog op. Maar Clare blijkt een appeltje voor de dorst achter de hand te hebben gehouden. De schilderijen die achteloos in de kinderkamers hangen zijn geen kopieën, zoals ze altijd beweerde tegen haar man. Nu vader vertrokken is, kunnen de kostbare originelen worden verkocht en kan er eindelijk op ruimere voet geleefd worden.

Muziek speelt een belangrijke rol

Cordelia wil violiste worden, maar heeft nul talent en is tot grote frustratie van haar jongere zussen, de tweeling Mary en Rose, daarvan niet te overtuigen. Wat liefdevolle haat en nijd oplevert. De twee zussen erfden wel het muzikale talent van hun moeder en zijn voorbestemd om beroemde concertpianistes te worden. Het jongste broertje Richard Quin is een wonderkind met een bovennatuurlijke levenswijsheid. Moeder Clare, rots in de branding die het gezin bij elkaar houdt, komt wat wereldvreemd over. Ze heeft een verwarde haardos en loopt in zakkige kleren, wat haar niets kan schelen maar wat begin vorige eeuw in Engeland not done was.

Rose is de verteller van het verhaal. Ze is dol op haar excentrieke ouders en heel close met Mary. Ze hebben allemaal moeite met Cordelia, die zich geneert voor haar ouders en een gewoon (en saai) leven zou willen. Rose beschrijft de herinneringen aan haar jeugd gedetailleerd en met uitgesponnen dialogen. Ze is hardvochtig en kritisch, maar ook humoristisch, met grappige metaforen, fantasieën en denkwijzen, met anekdotes binnen verhalen en herinneringen aan diverse personages. De conflicten zijn klein en alledaags, – wat eten we, wat gaan we doen, wie studeert piano – met neiging tot gebabbel. Vooral in deel een zijn het kinderen die de wereld ontdekken aan het begin van de vorige eeuw, wat wel eens gedateerd overkomt. Tegelijkertijd geeft het een mooi tijdsbeeld, mede dankzij Wests meedogenloze pen. De kleding, de etiquette, de eerste auto en de afhankelijkheid van bedienden, niets wordt gespaard.

The Forsythe Saga van John Galsworthy (1867-1933) en De jaren van Virginia Woolf (1882-1941), of The Old Filth trilogie van Jane Gardam (1928) zijn net zulke heerlijk uitgesponnen familiegeschiedenissen, waarmee Rebecca West zich prima kan meten. Ook wordt een vergelijking met The Cazalets van Elizabeth Jane Howard (1923-2014) wel aangehaald.

Andere personages

In de trilogie van rond de 1250 bladzijden komen veel markante personages voor. Enkelen verdienen het om genoemd te worden, zoals Nancy Phillips, een vriendin van Cordelia en later ook van Mary en Rose. In deel een wordt haar vader vermoord door haar moeder, Queenie. Een ingrijpende gebeurtenis in de levens van de nog jonge meisjes. Hun eigen vader is betrokken bij het proces om Queenie een lichtere straf te geven. Tante Lily, de inwonende ongetrouwde zus van Queenie, kan nergens heen en wordt opgenomen door de Aubrey’s. Vervolgens brengt Lily hen in contact met haar oude vrienden, oom Len en tante Milly. Hartelijke, warme mensen die The dog and duck runnen, een uitspanning aan de Thames. Een levendige plek waar de familie Aubrey zich thuis voelt.

Meneer Morpurgo is een rijke jood en weldoener, een zeer menselijk en bovenmatig aardig heerschap, die het gezin altijd heeft ondersteund. Aanvankelijk was hij een bewonderaar van vader Piers. Keer op keer hielp hij Piers als hij zich weer in de nesten had gewerkt. Als Piers zijn gezin verlaten heeft, raakt meneer Morpurgo steeds meer betrokken bij de familie.

Een ander belangrijk personage is nicht Rosamund, uit het gelijknamige deel drie van de trilogie. Haar vader Jock, een verschrikkelijke man volgens Rose, is een neef van Clare. Constance en Rosamund zijn diepongelukkig bij hem en ook zij trekken bij de familie Aubrey in. Constance en Rosamund zijn rustig en wijs en hebben een louterende invloed op de veel onstuimigere Aubrey-kinderen. Mary en Rose bewonderen hun nicht en vooral Richard Quin is dol op haar – tussen hen sluimert een diepe liefde, maar het blijft wel allemaal lief en braaf.

In deel twee, Mary en Rose, studeren de tweelingzussen piano, beiden aan hoogstaande conservatoria. Cordelia vindt een echtgenoot en kan eindelijk haar vreselijke familie ontvluchten. Mijnheer Morpurgo wordt een huisvriend met vaderlijke kwaliteiten, en de eerste wereldoorlog breekt uit. Richard Quin gaat het leger in en moeder Clare blijkt ernstig ziek te zijn. Dit deel eindigt met een mooie invoelende beschouwing op het stervensproces van Clare.

Rosamund

Deel drie, Rosamund, speelt in de jaren na de eerste wereldoorlog en is een samenraapsel van eindjes uit de vorige twee delen, die nog niet afgeknoopt waren. De achtergrond van oom Len wordt duidelijk, Nancy trouwt en haar moeder komt vrij. Rosamunds huwelijk is een hoogtepunt in het boek. Rosamund, lang en blond, trouwt met een onooglijk klein, maar schatrijk mannetje.

Rose heeft een stellige mening over de man van haar vriendin en wint geen doekjes om haar beschrijvingen van uiterlijkheden of karaktereigenschappen. ‘Ik was woedend. Het ging tegen de natuur in dat ze gelukkig zou worden met deze man, die een kop kleiner was dan zij, die absurd gebouwd was, wiens hoofd bijna meteen aansloot op zijn lijf dat zo geleidelijk aan van mollig tot kleine voeten verschrompelde dat hij een vis leek die op zijn staart stond.’

Toch blijft Rosamund als personage schetsmatig. We komen in deel drie niets meer te weten over haar stille-water-karakter, wat een teleurstelling is. Rosamund reist met haar man over de wereld en heeft geen tijd meer voor haar oude vriendinnen. Alsof ze door met hem te trouwen alle herinneringen aan Richard Quin, die ontegenzeggelijk haar grote liefde was, en de armoe en ontberingen uit haar jeugd wil vergelden. Aan Rose knaagt het gemis van Rosamund en ze mist ook haar vader, moeder en Richard Quin, maar die zijn overleden. ‘Rosamund had bestaan, en aangezien ze niet overleden was, moest ze nog steeds bestaan.’

Rose en Mary treden veelvuldig op in Europa en Amerika. Ze zijn well-to-do en laten het breed hangen na hun armoedige jeugd. Toch houden ze een sterke hang naar vroeger en wonen ze nog thuis met hun oude bediende Kate. Uiteindelijk vindt Rose de liefde, ze omarmt het huwelijk en ontdekt het genot van seks. Alsof West hiermee wil zeggen dat dit het is waar het in het leven om draait.