Creatief met woorden moet wel het devies zijn van Pauline Genee (1968). Hetzelfde devies wordt overgenomen door hoofdpersonage Ava in de roman Roadblock. Hoewel deze roman nog maar de tweede is op het conto van Genee, mag ze toch als een van Nederlands aanstormende talenten gezien worden. Creativiteit is niet nieuw voor Genee. Het was haar grote droom om balletdanseres te worden, maar haar avontuur bij de Leerlingen van het Nederlands Danstheater mislukte waarna ze met taal aan de slag ging ging. Ze studeerde Frans en Russisch en werkt sinds 1995 als speechschrijver op het ministerie van Buitenlandse Zaken. In 2014 brak ze door met het alom geprezen debuut Duel met paard, een historische roman waarvoor ze genomineerd werd voor de Anton Wachterprijs. Nu, vijf jaar later, verschijnt haar tweede roman Roadblock.
Over juiste keuzes
Roadblock vertelt het verhaal van Ava. Na haar verbroken relatie met Peer, een kunstschilder, zoekt ze nieuwe oorden op. Ze volgt een opleiding om als waarnemer in een vreemd land de verkiezingen te volgen. Bij de eerste missie gaat het mis. Haar gezelschap stuit op een roadblock en wordt gegijzeld. Ava weet verder niet wat er met de rest van haar groep gebeurt. Zijzelf wordt meegesleurd naar een kale berg waar ze, bewaakt door mannen met bivakmutsen, de rest van de lange gijzeling doorbrengt. Tot zover de plot van het verhaal.
Roadblock gaat over veel meer dan een gijzeling, het is een roman die de geest exploreert en inzoomt op het maken van keuzes. Daarom is het ook niet belangrijk waar de gijzeling plaatsvindt of wie de gijzelnemers zijn. Genee laat dit ook de hele roman in het ongewisse. Roadblock is vooral een zoektocht van Ava naar zichzelf, een gewetensonderzoek naar de vraag of ze wel de juiste keuzes heeft gemaakt. Het eerste hoofdstuk focust op Ava’s opleiding, maar tussen de regels door leer je de ware achtergrond van haar beslissing om deze missie aan te vatten. Ze wil met zichzelf in het reine komen. In haar relatie met Peer droeg ze een geheim met zich mee. Ze kon het niet opbrengen om Peer hiermee te confronteren en dit leidde tot de breuk. Peer trekt zich terug in een kluizenaarsbestaan, zij trekt de wijde wereld in maar komt eveneens in een kluizenaarschap terecht. Het grote verschil met Peer is evenwel dat hij hiervoor koos, zij wordt hiertoe gedwongen.
Gegijzelde levens
In haar hut op de kale berg zit Ava geketend haar dagen, weken, maanden af te tellen. Ze overweegt haar opties. Als de ‘Baard’ – de hoofdgijzelnemer – haar meedeelt dat ze ‘levend meer waard is dan dood’, vermoedt ze dat er financiële of politieke motieven achter haar gijzeling schuilen en dat de diplomatieke mallemolen haar wel vlug vrij zal krijgen. Als er uiteindelijk geen schot in de zaak komt, kiest ze haar eigen weg. Ze onderneemt drie mislukte ontsnappingspogingen. Langzaamaan groeit echter een soort van vertrouwensrelatie tussen haar en de gijzelnemers. Ze beseft dat ze afhankelijk wordt van hen. Ze probeert allerlei informatie te verzamelen over haar locatie, haar teamgenoten, maar blijft toch in het ongewisse. De lezer krijgt een inkijk in het hoofd van Ava. Haar geheim wordt langzaam ontrafeld. Het verhaal van eenzaamheid en duisternis krijgt langzaam betekenis. Ava houdt zich recht door taalspelletjes in haar hoofd of door imaginaire wedstrijdjes te organiseren tussen de torretjes en spinnetjes in haar hut. Uiteindelijk kiest ze ervoor om een laatste ontsnappingspoging te ondernemen. Waarheen deze ultieme vlucht leidt, blijft ook voor de lezer een raadsel.
Vrijheid en gebondenheid
Genee slaagt erin om van Roadblock een spannende psychologische roman te maken. Het verhaal op zich wordt gebruikt als instrument om enkele ideeën op een zeer doordachte manier uit te werken. De idee van vrijheid lijkt hier de belangrijkste. Hoe vrij is de mens? Welk impact hebben keuzes op het bestaan en hoe kan je verkeerde keuzes weer rechtzetten. Ava’s gebondenheid en vrijheid met Peer wordt geplaatst tegenover de onvrijheid en afhankelijkheid van de gijzelnemers. In beide gevallen groeit onzekerheid, twijfel, maar ook vertrouwen. Genee toont hoe verplichtingen en kansen een nieuwe richting en wending kunnen geven aan het leven, maar ook hoe ingrijpend deze kunnen zijn. De manier waarop Genee Ava’s innerlijke strijd schetst, de twijfels en de onzekerheid, de angst en het verhaal van de gemiste kansen is bijzonder. De taal houdt het midden tussen spanning en berusting. Korte en lange zinnen wisselen elkaar af, de intense sfeer wordt soms doorbroken door een luchtige noot, maar Genee schrijft zeer beheerst en houdt de teugels strak in handen. De lezer blijft met een krop in de keel naarstig hunkeren naar de ontknoping, maar blijft, net als Ava, met vele vragen achter. Dit stoort echter geenszins. Het verhaal zindert na en nodigt tegelijk uit tot diepere hersenspinsels en enige zelfanalyse.