Nicole Krauss – Clair-obscur

‘De natuur is geen krans madeliefjes’

Zoals de klimop zich om een boom windt, zo trekken de zinnen in Clair-Obscur (originele titel: An Arrangement of Light) de lezer het verhaal binnen. Nicole Krauss, onder andere bekend van de psychologische roman Het grote huis (Great House) brengt met Clair-Obscur een kort, maar prachtig werkje. Net als in haar vorige werken speelt de schrijfster ook in dit werk met de identiteit van haar personages. De kunstige manier van schrijven en gebruikte verteltechniek maken deze personages geheimzinnig en de sfeer gespannen. Clair-Obscur is een klein boekje met grote nadruk op detail.

De verteller in Clair-Obscur wordt niet bij naam genoemd. Zijn werkgever evenmin. Deze laatste is ‘de grootste landschapsarchitect van ons land’ en is in staat de mooiste dingen te creëren, zolang hij zijn eigen gang kan gaan. Dat is ingewikkeld, want het zijn moeilijke tijden in het land zonder naam. De landschapsarchitect, de natuur, het land waarin de hoofdpersonages leven, ze hebben één ding gemeen: ze kennen allen een duistere kant die eens tot uitbarsting komt. Deze wordt subtiel besproken, hier en daar uitgelicht en benadrukt door middel van mooie, knap geformuleerde zinnen. Vrijwel iedere zin kent een dubbelzinnigheid, die pas tot uiting komt bij tweede of derde lezing van Clair-Obscur. Wanneer de landschapsarchitect praat over de natuur, lijkt hij deze te vergelijken met zijn land: ‘Ze is agressief en verbazend dodelijk. De zwakken worden gedood, eerst gemarteld en daarna om het leven gebracht, en de sterken worden gevoed door bederf en verrotting.’  Zo wordt de ogenschijnlijk vredige natuur een metafoor voor de wereld waarvan de twee hoofdpersonages zich proberen af te sluiten.

In eerste instantie lijkt alles mooi. De verteller schildert zijn land, zijn werkgever en de natuur af als de mooiste dingen in de wereld. De lezer weet niet meer dan datgene wat de verteller mee wil delen. Tijd, plaats, namen, ze zijn onbekend. Krauss zei ooit in een interview dat ze in haar verhalen vooral belang hecht aan beelden. Ook in Clair-Obscur zijn het de beelden die een indruk op de lezer achterlaten. Beelden vol poëzie die de harde realiteit verbergen. Bij een eerste lezing is het vooral de beschrijving van de weelderige natuur als een oase van rust en vrede die bijblijft. Maar, bij een volgende lezing vallen de uitbarstingen van de landschapsarchitect op, de verwijzingen naar de wrede werkelijkheid en blijkt ook: ‘De natuur is geen krans madeliefjes’.

Als de nerven in een blad laat Krauss beeldspraak door het verhaal vloeien om uiteindelijk te ontspringen in een waaier van mogelijkheden. Het open eind is als een kers op de taart; een volmaakt slot voor Clair-Obscur, een verhaal waarbij de kracht ligt in die mix van vredige, lichte beelden en donkere, dubbelzinnige beschrijvingen.

 

Omslag Clair-obscur - Nicole Krauss
Clair-obscur
Nicole Krauss
Vertaling door: Rob van der Veer
Verschenen bij: Ambo/Anthos Uitgevers
ISBN: 9789041423931
31 pagina's
Prijs: € 10,00

Om Literair Nederland draaiende te houden, zijn wij afhankelijk van vrijwillige bijdragen. U kunt ons steunen via de rode knop. Waarvoor onze hartelijke dank!

Recent

2 oktober 2023

Mysterie van dood en leven

Over 'De kuil' van Laura van der Haar
30 september 2023

Als je stem je wapen is

Over 'The hate you give' van Angie Thomas
28 september 2023

Een uitdaging

Over 'Eenling zijn. Een filosofische uitdaging' van Rüdiger Safranski
26 september 2023

Facsinerende zoektocht van jonge vrouw

Over 'Het kunstzijden meisje' van Irmgard Keun
25 september 2023

‘Liegen is de laatste brug naar redding zonder hoop'

Over 'Ten oosten van de Middellandse Zee ' van Abdelrahman Munif

Verwant