Dat van Simeliberg, het nieuwe werk van Michael Fehr ook een hoorspelversie bestaat, zoals vertaler Ard Posthuma in zijn verhelderende nawoord schrijft, mag geen verwondering wekken voor wie de roman heeft gelezen.
Een toneelstuk, waarin verschillende stemmen naast die van de verteller de verhalende structuur bepalen. Je kunt dat een min of meer willekeurige keuze noemen van de auteur om zijn tekst in afgebroken regels te presenteren, zodat die op poëzie gaat lijken, ook vanwege zich repeterende fragmenten, of zoals toneelteksten van bijvoorbeeld Samuel Beckett over de pagina worden verdeeld. Maar die willekeur is natuurlijk maar schijn.

Simeliberg doet ook denken aan het werk van Bert Schierbeek, aan diens Weerwerk, Betrekkingen en Binnenwerk bijvoorbeeld. Schierbeek zou best iets te vertellen hebben gehad over dit werk van Fehr, waarin stemmen een primaire rol spelen.
In een interview met John Vandenbergh, aan het slot van Schierbeeks Het dier heeft een mens getekend (1960) reageert Schierbeek op de opmerking dat zijn werk hardop gelezen moet worden met: ‘Kijk, lezen zijn de mensen verleerd door het lezen van zinnen, die ze steeds weer tegenkomen en die ze dus wel kunnen dromen. Zij zijn gewend aan een slordig gebruik van woorden, aan een voertaal, die een soort vervoerstaal is, die allang met de klank der woorden en dus ook met de betekenissen heeft afgedaan. (….) Hardop lezen kan hen dus helpen om de taal weer te horen, de klankomschreven betekenissen weer tot het oor door te laten dringen.’

Fehr verdeelt samengestelde zinnen over meerdere regels, die af en toe door andere zinsfragmenten worden onderbroken. Dat dwingt tot teruglezen, zodat het bewust vertraagde leesproces de lezer dicht bij de tekst brengt. De lezer krijgt niet de gelegenheid om te verslappen, op straffe van onbegrijpelijkheid.
Ook het genoemde werk van Schierbeek wint aan zeggingskracht door het voor te lezen, maar daarmee houdt elke vergelijking ook wel op. Simeliberg is een soort Kammerspiel, beperkt in ruimte en tijd en in het aantal personages, geheel in tegenstelling tot bijvoorbeeld een uitdijend universum als Betrekkingen van Schierbeek.

Simeliberg is een krimi en zoals elke goede krimi ook een thriller, die speelt in een Zwitsers gehucht. Een geheel atypische locatie ook, voor wie zonovergoten, al dan niet besneeuwde bergtoppen verwacht. Regen, modder, een beetje sneeuw en klamme, natte kou bepalen de grijzige sfeer, waarin de intrige zich voltrekt.

Griese, de Duits-Zwitserse hoofdpersoon, gemeentesecretaris  van het dorp, raakt verstrikt in het web van een ultranationalistische beweging van jongeren, wiens onvermoede voorman een boer is die in een groot huis in het dal woont. Schwarz heet de eenzelvige man, die zijn ideeën aan Griese opdist, wanneer de laatste hem komt afhalen voor een onderzoek door de sociale dienst in de nabijgelegen stad in de persoon van mevrouw Weiss. Schwarz wordt meegenomen vanwege de aanhoudende geruchten in het dorp dat hij zijn vrouw, die al tijden niet meer in het dorp gesignaleerd is, zou hebben vermoord.

De wereld gaat ten onder aan lafhartigheid en slampamperij en de enige uitkomst is vestiging op de rode planeet om de beschaving opnieuw te beginnen, aldus Schwarz. Zijn jeugdige bentgenoten, onder wie de zoon van de vrouw met wie Griese een verhouding heeft, hebben geen zin om te wachten op verhuizing naar Mars. Zij willen om te beginnen de zwakken en nuttelozen alvast elimineren, zodat alleen een sterk ras overblijft. Maar Schwarz verdenken ze ervan dat hij de zaak heeft belazerd, dat hij met de door hen bijeengebrachte honderdduizenden franken er tussen uit wil knijpen.

Griese, die in het dorp vanwege zijn afkomst – geen volbloed Zwitser – eigenlijk een outcast is, ondanks zijn centrale functie, gaat op eigen onderzoek uit naar de dood van de vrouw van boer Schwarz, vooral ook omdat hij naar zijn zin door de politie en sociale dienst van heel weinig informatie wordt voorzien, terwijl zijn dorpsgenoten van hem het naadje van de kous willen weten. Maar de onfortuinlijke Griese komt ook toevallig de in zwarte uniformen samenspannende ultranationalistische organisatie op het spoor.

Uiteindelijk zal blijken dat de vrouwelijke rechercheur, die het onderzoek leidt, de sleutel tot het lot van Griese in handen heeft. Halverwege het werk wordt de lezer, via een advies van haar aan het naar de afgelegen boerderij afdalende politiecorps, al gewaarschuwd: ‘….als ik jullie was/zou ik niet verder rechtdoor lopen/halverwege moet ergens een diepe kuil zitten…’
In die (figuurlijke) kuil blijkt aan het slot Griese te vallen, zonder schuld, maar ook zonder alibi.

Simeliberg is een prachtig leesavontuur en schitterend vertaald door de uiterst veelzijdige taalvirtuoos Ard Posthuma. Wat wil je nog meer, Fehr zijnde, met zo’n klassevertaler?