Recensie door Lodewijk Lasschuijt
Het lezen van dit boek van Marnix de Bruyne lijdt tot een aan verslaving grenzende nieuwsgierigheid. Je wilt alles weten over de oorlogen, de opstanden, het onmenselijke apartheidsregime en al de andere zaken die hebben geleid tot de huidige, nog steeds niet ideale, toestand in Zuid Afrika. In een land waar zelfs de president zich voor de rechter moet verantwoorden voor corruptie en verkrachting is natuurlijk meer aan de hand.
‘Hullie het gesoek mekaar’ maar nog steeds hebben ze elkaar niet gevonden. Nog steeds bestaat er grote armoede onder de zwarte bevolking en het wonen in de ‘shacks’, de uit golfplaten en zeildoek bestaande hutten in de townships, zonder elektriciteit en stromend water is vaak mensonterend. Op een gedegen wijze doet de schrijver verslag van het leven op het platteland van Limpolo, tamelijk afgelegen en geïsoleerd ten opzichte van de grote steden Johannesburg en Kaapstad. Zijn grote verdienste is dat hij gesprekken voert met inwoners van allerlei pluimage zonder duidelijk partij te kiezen en zonder een oordeel uit te spreken.
De grote politiek wordt buiten beschouwing gelaten maar wel ontstaat een duidelijk beeld van de tegenstellingen die nog steeds erg groot zijn. De blanke boeren voelen zich bedreigd en reageren vaak afwijzend op de voorstellen die de regering hen doet om hun land te verkopen en daarmee afstand te doen van hun met veel moeite en hard werken verkregen eigendommen. Het begrip eigendom is in dit verband tamelijk relatief want was de zwarte bevolking in eerste instantie voordat de blanke kolonisten het land in bezit namen, niet eigenaar van alle grond? Middels de Landwet van 1913 werd de zwarte boeren hun land ontnomen en werden zij genoodzaakt te gaan werken als arbeider op blanke boerderijen.
Er zijn twee commissies die hebben geprobeerd de scherven van het apartheidsregime bij elkaar te vegen. De Landclaimscommissie behandelt de claims, van onder andere de Morebene gemeenschap die woont in en rondom Soekmekaar, op grote stukken land die oorspronkelijk in het bezit waren van de Ratsaka clan. Er wordt veel over vergaderd en de afwikkeling van de claims duurt erg lang. De Waarheids- en Verzoeningscommissie, onder voorzitterschap van de goedlachse aartsbisschop Desmond Tutu heeft geprobeerd om slachtoffers en daders van de verschrikkelijke misdaden die gepleegd zijn gedurende het apartheidsregime, met elkaar te verzoenen.
Soekmekaar heet tegenwoordig Morebeng en veel Nederlands klinkende namen van steden en dorpen zijn veranderd in namen in de oorspronkelijke Afrikaanse talen. Tijdens zijn veelvuldige bezoeken aan Soekmekaar, steeds met tussenpozen van enkele jaren, maakt Marnix de Bruijne kennis met een aantal inwoners zoals de bibliothecaresse, een gemeente raadslid, de uitbater van een café, een taxichauffeur en enkele blanke boeren. Zodoende krijgt de lezer een goede indruk van het leven op het Afrikaanse platteland maar de grote lijnen in de geschiedenis en de hedendaagse politiek zal de lezer zelf moeten gaan ontdekken.
