De vrouwelijke oerkracht, godinnenkracht, dat is wat Marnel Breure zoekt in haar boek Dochters van Durga. Ze denkt deze oerkracht te kunnen vinden in het land waar godinnen sinds mensenheugenis een erg belangrijke rol spelen in het dagelijkse leven van de bevolking en waar Durga, Kali, Parvati en Saraswati in een grote verscheidenheid van rituelen vereerd worden. De titel verwijst naar deze verschillende godinnen, maar verwijst tegelijkertijd naar de vrouwen met wie Breure een vriendschappelijke band opbouwt en aan wie ze haar boek opdraagt: ‘Voor Lakshmi Tripathi en andere vrouwen (m/v) die het lef hebben om de hokjesgeest te doorbreken’. Breure neemt haar lezers mee op een religieuze, maar vooral persoonlijke zoektocht naar de godinnenkracht in de hindoeïstische cultuur van India. Tijdens deze tocht presenteert Breure mooie en verrassende kanten van de Indiase samenleving, maar belicht ze ook de donkere, soms gruwelijke kanten.
De zoektocht van Breure start in Uttarkashi, bij de gletsjer van Gangotri waar de Ganges ontspringt. ‘Ma Ganga’, in heel India vereerd en aanbeden als godin die miljoenen mensen het leven schenkt. Via Varanasi, Assem, Calcutta en Bombay, reist Breure naar de monding in de Golf van Bengalen en onderweg leert ze een aantal kleurrijke en opmerkelijke mensen kennen die allen hun eigen beeld van India en haar godinnentraditie geven. Vier van deze vriendschappen vormen een rode draad in het boek en deze worden op een heel persoonlijke, soms intieme manier door Breure beschreven.
De eerste vriendschap die Breure beschrijft is die met Harshwanti Bisht, econome en bergbeklimster. Zij woont in Uttarkashi en is als natuurbeschermster actief, o.a. vanwege de problemen die de stuwdammen in de Ganges veroorzaken, en de zorgen om de natuur in de Himalaya.
De tweede vriendschap en tevens de belangrijkste, sluit Breure met yogalerares Smriti Chakravorty in Varanasi. Met haar voelt Breure een diepe verwantschap en verbondenheid. Ten eerste brengt zij haar door haar yogalessen dichter bij shakti: vrouwelijke energie die de drijvende kracht achter alle actie en existentie in het universum is, vrouwelijke scheppingskracht. Daarnaast geeft ze een goed beeld van het dagelijkse bestaan van vrouwen in India. Ze schetst de moeilijkheden en dilemma’s voor vrouwen, verankerd in de vele tradities omtrent familierelaties, hiërarchie en echtelijke plicht en funest voor de persoonlijke vrijheid. De kracht en macht van het vrouwelijke in de godenwereld blijkt niet aanwezig in de mensenwereld. Mannen beschikken over de vrijheid van hun vrouw of vrouwen en zij onderdrukken de vrouwelijke seksualiteit.
Met professor Kusumlata Kediya, directeur van het Gandhi-instituut in Varanasi sluit Breure wel vriendschap, maar haar politieke ideeën zorgen voor tegenstrijdige gevoelens. Kusumlata bestrijdt dat de hindoeïstische cultuur gedomineerd wordt door mannen en dat vrouwen onderdrukt worden. Daarnaast blijkt ze, als aanhangster van de RSS, nogal rechts-nationalistische ideeën te hebben. Daar tegenover staat dat ze een sterke, dappere, eigenzinnige vrouw is, met wie Breure graag optrekt.
De merkwaardigste vriendschap sluit Breure aan het einde van haar reis in Bombay, nl. die met Lakshmi Narayan Tripathi, een hijra: India’s derde sekse van jongens die zich vrouw voelen en als vrouw door het leven gaan. Door deze kennismaking komt Breure in een heel wonderlijke, lichamelijke, erotische wereld terecht waar ze zelf helemaal in meegaat. Lakshmi heeft in zijn wereld de rol van goeroe en leeft omringd door tientallen chela’s, volgelingen. Deze gesloten cultuur kent zijn eigen vragen en problemen: wat voor borsten wil ik hebben en doe ik wel of geen penisamputatie.
Naast deze nieuwe vriendinnen, ontmoet Breure nog veel meer vrouwen, schrijfsters, heiligen, hoeren, die allemaal op een heel eigen manier een rol spelen in de Indiase maatschappij. Vrouwen die op hun eigen manier proberen het leven en de positie van zichzelf, maar ook die van andere vrouwen te verbeteren.
Over zichzelf laat Breure niet veel los. Pas halverwege het boek komen we te weten dat ze zichzelf ziet als iemand die al haar hele leven haar eigen plan trekt en vooral onafhankelijk wil zijn, niet gehinderd door vaste relaties. Als journalist werkte ze in Afrika, Zuid-Amerika en Azië, vaak onder moeilijke omstandigheden. Eigenlijk concludeert ze dat ze de rol van een ‘mannelijke’ held speelt. Op haar eigen website, www.marnelbreure.nl, is meer over haar activiteiten als redacteur, journalist en schrijver te vinden. In ieder geval is Breure een ervaren reiziger en schrijver, die weet welke onderwerpen er spelen in de landen die zij bezoekt.
Breures boek is een heel persoonlijk, in de ik-vorm geschreven verslag van een indrukwekkende, religieuze zoektocht waarbij ze het feitelijke en het persoonlijke met elkaar vervlecht. Ze laat ons in de eerste plaats nadenken over het fenomeen vrouwen- of godinnenverering in onze hedendaagse wereld. In deze wereld is binnen de verschillende religies de hoofdrol voor een mannelijke god weggelegd. De rol van vrouwen, bijv. die van Maria, is veel minder van belang. Daarnaast geeft ze ons een beschrijving van India, van het land en de steden die ze bezoekt, de hindoestaanse cultuur en de positie van de vrouw daarin, de Indiase godinnencultuur en de rol van de tradities in het dagelijkse leven. Dikwijls wordt deze informatie verwoord door de mensen die ze tijdens haar reis ontmoet. Uit hun mond komen de verhalen over het dagelijkse leven, de familiebanden, de godinnen, het kastenstelsel, de weduwenverbrandingen, etc. Daarnaast delen we haar persoonlijke ervaringen die haar eigen zelfbeeld en haar maatschappelijke en politieke ideeën beïnvloeden, zeker op de momenten waarop ze zich bewust wordt van haar gevoelens voor haar nieuwe vriendinnen.
Het resultaat is een boek dat, ondanks alle lastige namen, vlot en lekker leest. Breure schetst een duidelijk, levendig en vooral persoonlijk beeld van het land en het landschap waarin ze reist en van de mensen die ze ontmoet. Dat ze ons daarbij deelgenoot maakt van haar eigen intiemste gedachten is misschien voor sommige lezers overbodig, maar het is niet storend. Tenslotte is deze reis al vanaf de start een persoonlijke zoektocht om haar dichter bij de ‘Ultieme Waarheid’ te brengen: ‘Ik wil niets liever dan mijn lichaam en geest ontvankelijk maken, zodat de Godin in mij kan neerdalen en opstijgen.’ En dat daarbij de vrouwelijke oerkracht centraal staat, is vanaf de eerste bladzijde een vast en vaak herhaald gegeven. Of Breure de ultieme waarheid vindt, moet de lezer zelf maar ontdekken. Het persoonlijke verslag en het beeld over het land langs ‘Ma Ganga’ krijgt hij er dan maar mooi bij en dat is het lezen waard.
