Mariana Enríquez is een Argentijnse schrijfster die zich een plekje heeft verworven tussen beroemde Latijns-Amerikaanse auteurs als de Chileen Roberto Bolaño, de Colombiaan Gabriel García Marquéz en de Chileense Isabelle Allende, om er een paar te noemen. Ons deel van de nacht is een in zes delen ingedeelde dikke pil, je moet er maar zin in hebben, maar het verhaal zuigt je vanaf de eerste pagina naar binnen en leest hypnotiserend. Voor je het weet zit je diep in de binnenlanden van Argentinië.
Ons deel van de nacht speelt zich af ten tijde van de Argentijnse militaire dictatuur na de dood van president Juan Péron. Het wordt nergens heel concreet benoemd, maar de sfeer zindert van de Vuile Oorlog met de illegale arrestaties, de verdwenen kinderen en dwaze moeders. De rijke bovenlaag heeft de macht, bepaalt de regels en zou verantwoordelijk zijn voor de verdwijningen.
Misbruikt medium
Het verhaal begint tijdens het hoogtepunt van de dictatuur in 1981 met een nachtmerrieachtige roadtrip van Buenos Aires naar de watervallen van Iguazu, vlakbij de grens met Brazilië. Juan en zijn zoon Gaspar, van een jaar of zeven, zijn op weg naar zijn schoonouders, puissant rijke plantage-eigenaren en grootgrondbezitters. Hun dochter Rosario, Gaspar’s moeder, is recent bij een auto-ongeluk om het leven gekomen. Onder verdachte omstandigheden, dat weet Juan zeker. Hij is een medium en kan contact maken met de doden, wat voor zijn schoonfamilie heel belangrijk is, maar contact met Rosario lukt niet. Vader en zoon zijn, zacht uitgedrukt, ontredderd. Juan is daarbij ook nog eens doodziek. Sinds zijn jeugd is hij zwaar hartpatiënt en onderweg is het angstig en gevaarlijk. Ze kunnen opgepakt worden door de Junta en Juan is bang dat hij zal sterven en zijn zoon onbeschermd moet achterlaten.
Rosario’s familie staat aan het hoofd van een geheime sekte, De Orde, waarbij de leden streven naar onsterfelijkheid. Om dat te bereiken moeten ze in contact komen met ‘de Duisternis’ of ‘de andere kant’, waarbij wreed geweld niet wordt geschuwd. Dankzij hun medium, Juan, die de gruwelijke rituelen en bloedoffers aan de goden leidt, krijgt het verhaal een horrorelement. Deze rituelen putten Juan uit en leiden onvermijdelijk tot zijn dood. ‘[…] alchemie was nooit bedoeld om rijkdom te vergroten. Het was een esoterische oefening. De zoektocht naar goud was een poging om de essentie van onsterfelijkheid te vinden. Juan wees de weg naar die essentie. Ze zouden hem nooit met rust laten, ze zouden nooit zeggen: nu is het genoeg, zijn lichaam is op.’
Juan weet dat Gaspar ook behept is met zijn gave, maar hij wil koste wat het kost zijn zoon beschermen tegen de verschrikkingen die zijn schoonfamilie met haar rituelen aanricht. Hij probeert er alles aan te doen om zijn zoon, nadat hij zelf is overleden, onvindbaar voor hen te maken door een geheim zegel, een litteken in de vorm van een hand, in zijn arm te etsen. Gaspar weet niet dat Juan een medium is en begrijpt niet waarom hij hem moedwillig verwondt. Hij verzet zich en dat levert gewelddadige scènes op tussen vader en zoon.
De Orde
Waar je in het begin in de tekst gezogen werd, wordt het lezen na verloop van tijd moeizamer. Na een kort en onnodig intermezzo met veel herhaling van het voorgaande, alleen nu vanuit het perspectief van Juans arts – die meer uitlegt over Juans gave en verplichte toetreding tot De Orde – gaat deel drie verder met de jeugd van Gaspar en zijn drie vrienden Vicky, Pablo en Adela. De kinderen raken in de ban van een onbewoonbaar verklaard huis waar het zou spoken. Als ze uiteindelijk, dankzij Gaspars gave, een deur weten te openen (naar de onderwereld) en naar binnen gaan, hebben ze inderdaad een gruwelijke en traumatische ervaring die hen de rest van hun leven zal achtervolgen.
Deel vier is door (de dode) Rosario verteld in het ik-perspectief. Levendig en uitgebreid beschrijft ze haar jeugd en haar aandeel in De Orde en dat van haar ouders en familie. Ze vertelt over de ontdekking van het eerste medium in Afrika. Over haar studie in Londen en vriendschap met David Bowie wiens magische androgyne persoonlijkheid een dubbele energie zou hebben en grote aantrekkingskracht op De Orde. Sowieso gaan de ‘ingewijden’ homoseksuele verbintenissen niet uit de weg, omdat het dualisme zou duiden op onsterfelijkheid. Rosario’s studietijd in Londen gaat gepaard met veel seks, drugs en rock & roll ten tijde van de dood van Brian Jones, oprichter van The Rolling Stones. Details die het verhaal een hoog geloofwaardigheidsgehalte geven, maar er niet echt toe doen.
Terug naar de grootouders
Deel vijf is het verslag van journaliste Olga Gallardo. Zij bezoekt het massagraf Zañartú dat in 1993 wordt geopend in de buurt van Misiones. Hier ontmoet ze de moeder van een van de verdwenen kinderen, die verwant aan De Orde blijkt te zijn, maar zich van de familie heeft gedistantieerd. Gallardo wil haar verontrustende ontdekkingen publiceren, maar wordt daarin tegengewerkt en ze pleegt uiteindelijk zelfmoord.
In het laatste deel zijn we weer bij het perspectief van Gaspar en zijn vrienden. Hij is inmiddels een jonge adolescent en wees. Hij woont bij zijn oom Luis, de broer van zijn vader, in een buitenwijk van Buenos Aires. Het land verkeert in een economische crisis. Er zijn weinig financiële middelen. Gaspar echter krijgt een toelage van zijn moeders ouders. Iedereen vindt hem sympathiek maar hij is ook duister en worstelt met het grote trauma dat hij in het spookhuis opliep en met de mystieke gave die hij van zijn vader heeft ontvangen, waarvan hij niet weet wat die precies betekent. Dankzij een aantal toevalligheden ontdekt Gaspar dat alles is terug te leiden naar zijn grootouders. Hij was een kind toen hij daar voor het laatst was, maar nu wil hij hun verhaal en de waarheid horen en hij gaat op zoek naar de familie.
Te veel herhaling en uitleg
Ons deel van de nacht is een huiveringwekkend en indringend boek. Enríquez schrijft toegankelijk maar ook uitgebreid. Herhalingen en uitleg zorgen voor ruis, en zaken die er niet echt toe doen krijgen veel aandacht. Vooral deel drie met de jonge kinderen is niet bijster interessant. Bij Rosario’s deel wordt het allemaal weer boeiend en groei je meer in het verhaal, ook omdat steeds meer stukjes van de puzzel gelegd worden. Gaandeweg raakt de lezer volledig op de hoogte van wat er aan de hand is. Dat Gaspar, met hulp van zijn vrienden Pablo en Vicky, zelf moet ontdekken wat De Orde inhoudt, verhoogt de spanning, maar uiteindelijk eindigt het verhaal tamelijk voorspelbaar.
Deze vertelling is één grote metafoor voor een gruwelijk stuk geschiedenis van Argentinië. Knap bedacht, maar er zijn wel wat haken en ogen. Het verhaal is veel te lang en sommige details zijn niet wezenlijk. Niets wordt aan de verbeelding van de lezer overgelaten, vrijwel alles wordt uitgelegd. De taal is toegankelijk, maar er zijn nauwelijks mooie zinnen en de personages blijven wat karikaturaal. De geweld- en horrorscènes zouden beter geschreven zijn door bijvoorbeeld Stephen King.
Enríquez heeft met dit boek, al had ze veel van de inhoud al eerder verwerkt in haar korte verhalen, een poging gedaan om de geschiedenis op een verrassende en nieuwe manier te brengen. Wie van mystiek, horror en fantasy genres houdt, zal zeker niet teleurgesteld worden.
