Wie iets van de sfeer van Rusland wil ervaren zonder 2.400 kilometer te rijden, komt met dit boek aardig aan zijn trekken. In deze bundel met 44 humoristische schetsen neemt men een kijkje in het leven van de doorsnee Rus.
Marente de Moor woonde in Sint-Petersburg tussen 1991 en 2000. In de jaren dat zij in Rusland verbleef, was ze columnist voor De Groene Amsterdammer. In deze columns staan de rare figuren die ze daar ontmoette, de vreemde plekken waar ze heeft gewoond en de absurde situaties waarin zij zich soms bevond, centraal. In 1999 werden de columns gebundeld en uitgebracht als Petersburgse vertellingen. Het is nu 25 jaar geleden dat zij voor het eerst voet zette in Rusland en dit jubileum wordt gevierd met een tweede druk van het boek Petersburgse vertellingen: jaren in Rusland.
De verhalen bespreken de eigenaardigheden, de nadelen, maar vooral ook de charme van het leven in Sint-Petersburg. Hoe armoedig de appartementen ook zijn, hoe koud en guur het weer ook is, hoeveel kakkerlakken er ook in de keuken zitten uiteindelijk voel je toch hoe verknocht De Moor is aan ‘haar’ stad.
‘Bytovoecha is het slang voor byt, het woordje waarmee Russen het leven, de beslommeringen van alledag, bedoelen. Byt is de keuken met de brandende gaspitten, aardappels rooien van de datsja en de pootaardappelen voor de volgende oogst laten uitlopen onder het bed. Byt is ook vijfhonderd jaar lang dezelfde gerechten eten, dezelfde liedjes zingen en al vijfentwintig jaar met oud en nieuw dezelfde film op televisie kijken. Byt is ook een beetje wat mijn Russische vrienden inmiddels ‘gezjelliech’ noemen.’
Het gaat niet om de politieke situatie in het land of om een diepgaande analyse van de Russische cultuur. Het zijn humoristische verhalen over het alledaagse die vaak niet langer zijn dan twee bladzijden. De anekdotes zijn niet half zo sterk als de drank die de Russen dagelijks (in grote hoeveelheden) naar binnen werken. Het vooroordeel dat Russen veel drinken, kan aan de hand van dit boek bevestigd worden. De drankwinkels zijn altijd open voor het geval je onverhoopt door de wodka voorraad heen bent. Vandaar het Russische gezegde:‘…hoeveel flessen je ook koopt, je moet toch altijd twee keer lopen.’
Al met al is dit boek zeker een tweede druk waard. Het is heerlijk om te lezen over dit vreemde land en zijn aparte inwoners. Het gaat in het boek over omkooppraktijken, brullende buren, klagende oude vrouwtjes en dronken beren en toch zou je er na het lezen zelf bijna heen willen.
Haar rechttoe-rechtaan stijl vult De Moor in dit boek mooi aan met treffende omschrijvingen en verlicht ze door grappige passages. Een voorbeeld:
‘Er zijn namelijk relatief veel oude vrouwtjes en ze staan vaak in de weg, of ze stellen overbodige vragen. Sommige zijn nog grofgebekt ook, hun vloeken rollen als locomotieven op een brug. Als je een gesprek met één oud vrouwtje hebt gevoerd, dan heb je ze allemaal gesproken…’
In het laatste verhaal wordt het Russische leven, en daarmee de korte columns uit dit boek, mooi samengevat door een quote uit een roman van Toergenjev waarin het hoofdpersonage het Russische leven met rook vergelijkt:
‘Opeens kwam hem alles als rook voor: alles, zijn eigen leven, het Russische leven – al het menselijke, vooral al het Russische. Alles is rook en damp, bedacht hij; het lijkt alsof alles onophoudelijk verandert, overal zie je nieuwe beelden, verschijnselen wisselen elkaar af, maar in essentie is alles hetzelfde; iedereen haast zich ergens heen – en alles, alles verdwijnt spoorloos.’
