Lisa Huissoon (1995) won de Nieuwe Types Afstudeerprijs voor een vroege versie van Alle mensen die ik ken, die ze schreef als literair eindwerk van de schrijfopleiding Creative Writing aan ArtEZ. Het debuut, met als ondertitel ‘Een leven verzameld’ laat je even verrast als perplex achter. Dit is iets anders dan je ooit eerder hebt gelezen. We hebben met Alle mensen die ik ken niet te maken met een roman of traditionele non-fictie. Het houdt je vast en laat je tegelijkertijd telkens weer keihard vallen. Het boek bevat namen, om precies te zijn gaat het om 2131 namen, van mensen die de schrijfster van het werk kent. Deze namen zijn gerangschikt volgens alfabetische volgorde.

Digitaal namenboek

Dubbele namen (Tim komt bijvoorbeeld wel twaalf keer voor) krijgen een klein cijfertje erbij, als een kwadraatteken. Onder de vetgedrukte naam staat in het klein waar de schrijfster deze persoon van kent. Op deze manier komen we te weten dat de schrijfster op korfbal heeft gezeten, Taal- en cultuurstudies heeft gestudeerd aan Universiteit Utrecht, bij verschillende vestigingen van de Albert Heijn heeft gewerkt, lid is van een facebookgroep die zichzelf ‘Babypinguïn’ noemt, en ga zo maar door. Vaak blijft het bij een zakelijke opsomming van gegevens: ‘Michiel. Begeleider. Slow Writing Lab. Nederlands Letterenfonds, Amsterdam.’ Sommige namen krijgen na de opsomming van objectieve gegevens echter een extra stukje tekst waarin de schrijfster herinneringen deelt die te maken hebben met die specifieke persoon.

Op deze manier ontstaat er een uitgebreid netwerk van namen van mensen die Lisa Huissoon allemaal op de één of andere manier kent. De vormgeving doet denken aan een digitaal namenregister. Namen die onderstreept zijn, verwijzen naar eerder genoemde of nog te noemen namen in het boek, alsof het hyperlinks zijn waar je op kunt klikken. Dit digitale netwerk van onderstreepte of becijferde namen past goed bij het Facebooktijdperk waarin we leven: het web houdt bij wie we kennen en hoe we iemand kennen, om ons vervolgens allerhande voorstellen van vriendschaps- connectie- en volgverzoeken voor te schotelen.

Relationeel zelfportret

In het juryrapport van de Nieuwe Types Afstudeerprijs stond zeer treffend: ‘Ze creëert een zelfportret door zelf afwezig te zijn.’ Lisa Huissoon leren we kennen door de mensen die zíj kent: hoe zij ze kent, wat ze over hen vertelt en of ze iets over hen vertelt. Het boek past helemaal bij wat tegenwoordig het ‘relationele paradigma van de literatuur’ wordt genoemd. Jonge schrijvers schrijven over wat het betekent om een mens te zijn of er een te worden, ‘in een wereld vol met anderen die met hetzelfde bezig zijn’ (Van Dijk en Olnon 2015). Er wordt een constructie van een ‘ik’ gemaakt door in te gaan op de relaties die de ‘ik’ heeft met anderen, omdat de ‘ik’ mede door al die anderen gevormd wordt. Dat is precies wat er in dit werk gebeurt. De lezer leest over ontmoetingen die de schrijfster heeft gehad, over relaties met haar vrienden, buren, collega’s en geliefden.

Maar niet die buren, vrienden of geliefden staan in de spotlight, het is de schrijfster zelf die in het middelpunt van de belangstelling staat. Daarmee is dit werk ontzettend interessant, een gewaagd experiment, dat geslaagd is in het neerzetten van een nieuw type verhaal waarin de lezer steeds brokjes nieuwe informatie over de schrijfster krijgt. Ze is immers overal te vinden. Bij Matthijs (1) schrijft ze bijvoorbeeld onder anderen: ‘Ik vind het lief dat iemand dat [een traan door een lach] de grootste tegenstelling vindt’.
Dat betekent echter nog niet dat alles wat de lezer voorgeschoteld krijgt ook daadwerkelijk boeiend is. Over Olivia (1) komen we, ter illustratie, te weten: ‘Olivia had twee vlechten tot aan haar heuptasje met regenboogprint.’ Deze informatie kan dan wel een herinnering van de schrijfster zijn, voor de lezer voegt het niet echt iets toe. Vaak moet je het helaas met gelijksoortige informatie doen.

Komisch en intiem

Huissoons droogkomische schrijfstijl werkt vaak op de lachspieren. Zo schrijft ze bij Paul een complete skincare routine van acht stappen uit die zijn huisgenoot Robin dagelijks doorloopt, of vermeldt ze bij Lucas (3): ‘Ik heb zijn tong in mijn mond gehad en zijn nummer aan mijn contactenlijst toegevoegd’.
Het geheel is eerlijk en minimalistisch opgeschreven. Sommige keuzes die de schrijfster gemaakt heeft roepen vragen op: waarom krijgt beste vriend Bart geen extra tekstje en de klant in de Albert Heijn of de rijinstructeur wel? Waarom krijgt haar broer een uitgebreide tekst en haar zusje alleen het woord ‘Liefste’?

Het werk is, vanzelfsprekend, geconstrueerd: er zijn strategische keuzes gemaakt waarvan de resultaten bijdragen aan een beeld dat de schrijfster over zichzelf wil neerzetten door dit werk. Een belangrijke keuze lijkt het om een vrolijk boek te willen schrijven. Het is een leuk boek; blije ontmoetingen en relaties hebben bijna alle ruimte van het werk ingenomen. Aan nare ontmoetingen of relaties zijn weinig woorden gewijd.
Een nadeel is echter dat het boek nog voordat het verscheen al niet meer compleet was, niet meer up to date. Alle nieuwe mensen die Huissoon nog ontmoet zullen moeten hopen dat ze nog een boek zal schrijven, om ook hun naam vereeuwigd te zien staan in haar werk.

Literair experiment

Een leestip: lees dit boek niet als een roman. Het is niet spannend, bevat louter cliffhangers die niet worden ‘opgelost’ en is niet geestverrijkend. Kort gezegd: je leest geen verhaal zoals je het gewend bent, en het kan daarmee behoorlijk vervreemdend werken. Ook al krijg je een beeld van wie Lisa Huissoon is, je krijgt nooit helemaal grip op haar, zelfs niet als personage van haar eigen verhaal. Je raakt verstrikt in een labyrint van relaties, proberen het te ontwarren loont niet omdat het werk niets méér wil zijn dan wat het is: een register van namen van mensen die de schrijfster kent. Het boek past bij het tegenwoordig veel gelezen en gewaardeerde genre van de life writing waarin een schrijver over het eigen leven schrijft, maar is tegelijkertijd ook weer van een heel andere aard. Kortom: een geslaagd literair experiment, mits je door de goede leesbril leest.