In deze boeiende mengeling verhalen die Kees ’t Hart in zijn nieuwe bundel samenbrengt, wisselen smeuïge belevenissen en meer persoonlijke indrukken elkaar af.
Wat de eerste categorie betreft kan de lezer zich verkneukelen over de toestanden waar ’t Hart – Kees T. Hart, spelt hij tijdens een onderhoud voor de Groene Amsterdammer met de gouverneur van Minnesota, omdat het voorvoegsel te moeilijk is voor Amerikanen – vaak ondanks zichzelf in verzeild raakt. Een ander voorbeeld hiervan is een Carmiggelt-achtig verhaal waarin lieden aan een bar geschetst worden en een ervan Simon Vestdijk blijkt te zijn.

In een aantal verhalen uit deze categorie is het onduidelijk of de schrijver de juiste persoon voor ogen heeft. Hij gaat terug in de tijd om zijn geheugen op te frissen en wendt zich vervolgens weer naar het heden om de loop van de gebeurtenissen te vervolgen, zoals in het verhaal over een rouwkaart van een oude hospita die in de tijd dat ’t Hart zijn dienstplicht vervulde wanhopig was. Of over een andere vrouw die op de voetbaltribune achter bondscoach Van Marwijk zit en die hij ergens van kent. Het is een prachtig procédé.

In de tweede categorie, verhalen over meer persoonlijke zaken, blinkt vooral het verhaal uit over straten die de schrijver zich nog kan herinneren. Het is buitengewoon grappig proza, een soort dronkenmanstaal, maar dan opgetekend vanuit het perspectief van een jongetje dat zich alleen nog flarden herinnert van huizen, bestek en bedden, of juist het ontbreken daarvan.
‘Ik moet staande hebben geslapen omdat mijn bed in alle talen ontbreekt.’
Verderop wordt het allemaal nog vreemder: ‘In mij woonden geen huizen.’ Intrigerend is het zeker.

Een ander verhaal in deze categorie, Jack Scott, gaat over een jongetje dat niet weet wat de uitdrukking ‘van de verkeerde kant’ betekent en lang daarover in het ongewisse blijft.

Niet alle verhalen zijn even sterk. Zo is er een flauw relaas, afgestoken door een boek (een eerste druk mét handtekening), dat op zoek is naar een uit het oog verloren Engelse novel en een dagboek van een taalgevoelige zoon van een regisseur, die niet geheel tevreden is met zijn rol in een toneelstuk. Die vallen echter weg bij de grote kwaliteit van de andere verhalen.

Ook wat de taal betreft is het genieten: in Jack Scott vertelt de jeugdige hoofdpersoon over een meisje dat op een afgelegen plek langs het water bereid was iets met jongens te doen. Hij mocht er echter niet heen van zijn ouders en schrijft daarover: ‘De scheepvaart was er gevaarlijk, ik ben er nooit geweest.’ Over een dronken man schrijft hij: ‘Hij was dronken en schaamde zich daarvoor: zijn stem klonk alsof hij tevoren lang op een zin had geoefend.’

Mooi van toon is het wat langere verhaal Koorzang over een man met dwangmatige neigingen. In een brief aan een toekomstig therapeut laat hij weten dat hij zelf al ijverig bezig is geweest om een verband te leggen tussen zijn vreemde erotische gevoelens en de wortels daarvan in zijn jeugd. Tijdens vrouwelijk koorzang voelde hij zich tot het heilige toegelaten. Het is grappig als hij verderop schrijft: ‘Bovendien zou het een vreemde indruk op mijn ouders maken wanneer ik tijdens het bezoek van mijn vriendin steeds platen van christelijke vrouwenkoren naar mijn kamer zou meenemen.’

De gemeenschappelijke noemer in deze bundel vormt de herinnering; het laatste verhaal betreft gedichten die ’t Hart schreef over de huizen waarin hij woonde en die zelfs een biografie moeten vervangen. In dit opstel blijkt dat hij het moeilijk vindt om een rangorde aan te brengen in zijn herinneringen. Hij noemt het zelf een gebrek aan indelingsvermogen, maar misschien is die veelvormigheid juist ook een kracht, die steeds weer doet verrassen. Het titelverhaal Engelvisje, over een bezoek aan het graf van Mark Twain – die verzot was op hele jonge meisjes en hen engelvisjes noemde – spant wat dat laatste betreft de kroon.