Debuutromans bepalen heel vaak de verdere carrière van beloftevolle auteurs. Jori Stam publiceerde eerder al een verhalenbundel Een volstrekt nutteloos mens (2016),  waarop verdienstelijke commentaren kwamen. Met Oregon waagt hij zich aan de nobele kunst van het romanschrijven. Hij doet dat met verve. In een stijl die je een mix kunt noemen tussen Hemingway en Hermans levert hij een uiterst aangename, verrassende en mysterieuze roman af die de lezer stemt tot nadenken of, beter nog, tot herlezen. Alleen al het uitgangspunt spreekt aan: een jonge schrijver besluit een roman te schrijven over D.B.Cooper, een Amerikaanse vliegtuigkaper, die met een parachute uit het vliegtuig sprong en landde in de bossen van Oregon, waarna hij nooit meer werd gezien.

Rivaliteit in de blokhut

De schrijver, Stijn, zit met een writer’s block en besluit naar Oakridge, Oregon te gaan om ter plaatse nieuwe inspiratie te krijgen. Om niet alleen te zijn en om de relatie met zijn oude vriend, de succesvolle schrijver Philip, wat aan te halen, nodigt hij hem uit om mee te gaan naar Oregon. Het verschil tussen de twee wordt al van bij het begin duidelijk en kan niet groter zijn. Stijn is een dwangneuroticus die het graag op orde heeft en alles tot in de puntjes heeft uitgekiend. Bang voor CO2-vergiftiging neemt hij zelfs koolstofmonoxidemelders mee naar de blokhut. Het menu is tot in de kleinste details uitgetekend en de aankopen zijn uitgeschreven op lijstjes. Philip daarentegen is al te laat op de luchthaven, blijkt ook een sloddervos te zijn, zeer sociaal en onbekommerd. Hij kiest het mooiste plekje in de blokhut, haalt  de ingrediënten van twee menu’s door elkaar, en natuurlijk zorgt dat al onmiddellijk voor wrevel bij Stijn. Nog een groot verschil: bij Stijn is het net uit met zijn vriendin, Philip heeft net een gezinnetje gesticht. Aangekomen in de blokhut in de besneeuwde bossen van Oregon ziet de lezer dat de twee mannen zich langzaamaan meer ergeren aan elkaar. Toch blijven ze beleefd en ondernemen ze wandelingen samen. Stijns boek wil niet vlotten, Philip daarentegen schrijft gretig door, maar wil niet meedelen waaraan hij werkt. Met mondjesmaat komen zowel Stijn als de lezer te weten dat hij aan een boek werkt over Stijn en diens vriendin Kirsten.

Meerdere dimensies en een ongewoon slot

De relatie tussen Stijn en Kirsten vormt de tweede verhaallijn in het boek. Jori Stam wisselt het blokhutverhaal af met de verhaal over de ontmoeting, de relatie en het einde daarvan tussen Stijn en Kirsten. Ook hier valt het verschil op tussen de eerder neurotische Stijn en de vrijgevochten Kirtsen en lijkt het vrij duidelijk dat de relatie gedoemd is om te mislukken. Toch krijgt de lezer gaandeweg medelijden met Stijn, die alles goed bedoelt, maar het moeilijk kan verwoorden of duidelijk maken wat voor hem belangrijk is. Bovenop het relatieverhaal voegt de auteur nog een derde dimensie toe aan zijn roman. Vanaf de eerste nacht in de blokhut brengt hij het aspect suspense naar boven.

In ware Hitchcock-stijl bouwt hij spanning op, waar verder niets mee lijkt te gebeuren. Alleen de mysterieuze sfeer blijft hangen: rare geluiden vanuit de kelder, onbekende voetsporen in de sneeuw, uitgedrukte sigaretten in het bos, … Dit past natuurlijk allemaal in het beeld dat de neurotische Stijn voor zichzelf opbouwt. Hij slikt massa’s oxazepam, maar is ontzettend paranoïde, ook tegenover zijn vriend Philip. Aan het eind van het boek trekt Stijn het besneeuwde bos in en achtervolgt hij een hinde. In een zeer bevreemdend slot, dat het midden houdt tussen droom en hallucinatie, vindt hij kalmte in zijn hoofd. Of toch niet? Het slot zal vele lezers met een onbevredigend gevoel achterlaten. Ook na het herlezen van de laatste hoofdstukken, blijft de lezer met (te veel?) vragen achter.

Uiterst aangename stijl

Oregon is een boek met veel lagen en veel thema’s. Enerzijds is er de relatieanalyse op verschillende niveaus, daarnaast is er de rivaliteit tussen beide schrijvers, maar gaat het zeker ook over het schrijverschap an sich. Verder is er het aspect van de dwangneurose, paranoia en de mogelijke gevolgen daarvan. En wat te denken van het ongrijpbare einde? Misschien probeerde Jori Stam iets te veel elementen in het boek bijeen te brengen, waardoor het voor de lezer niet altijd even vatbaar is. Zijn grote verdienste is evenwel de fantastische en rake typering van de personages.  Zowel in de beschrijvingen als in de handelingen komen zijn karakters ten volle tot uiting. Bovendien heeft hij de gave van een eenvoudige en vlotte vertelstijl. Korte zinnen, rake beschrijvingen, spijkers met koppen slaan. Dat zorgt voor een zeer aangename leeservaring. Het is zonder meer een veelbelovend debuut, maar misschien de volgende keer de touwtjes nog strakker in handen houden en de lezer een aantal handvatten geven om het slot beter te begrijpen. Dat had het werkelijk afgemaakt.