Recensie door Rein Swart

Stel je voor, een ballerina, vederlicht, met nauwelijks contact met de aarde, geneigd om op te stijgen, dus daarom met de behoefte om gezien te worden, maar vooral aangeraakt. De hulpkreten See me, feel me, touch me, heal me uit Tommy van de Who, waar de vier delen van dit boek naar zijn vernoemd, passen daar prima bij. Hoofdpersoon Elien kampt nog steeds met nare ervaringen opgedaan op de balletacademie. Ze bezocht die vanaf de laatste jaren van de basisschool tot aan haar veertiende, toen ze eraf moest en verder ontheemd raakte. Met haar relaties ging het niet goed. Tijdens een studie aan de filmacademie koos ze voor Jona die egoïstisch en nogal verknipt was. Een verkrachting tijdens een vakantie in het buitenland op 28-jarige leeftijd moest haar weer grip op haar leven geven.

Het boek begint, nadat ze eerst al stil is blijven staan bij een verongelukte zwaan, wat klagerig: ‘Ik heb nooit goed begrepen waarom mensen uit elkaar gaan. Als je van iemand houdt alsof diegene een deel van je is, waarom zou je dat deel van jezelf dan plotseling afstoten, ook al is het misschien niet helemaal perfect.’
In een zomers luchtige afwisseling schakelt de verteller tussen de voorbereiding van een feestje dat Elien gaat geven en terugblikken naar vroeger. Het zijn allemaal korte stukjes, puzzelstukjes, die de lezer voorgeschoteld krijgt. De spanning neemt toe als blijkt dat Elien tijdens de afwezigheid van haar huidige vriend Igor, die in Berlijn een film opneemt, een aantal vroegere klasgenoten samenbrengt onder voorwendsel van een trouwfeest met Jona, maar in werkelijkheid omdat ze een documentaire van hen wil maken, van de ontheemde zielen waartoe ze zijn opgeleid.

In de tweede helft wordt het een meisjesboek, ook door het ‘Lief dagboek’, waarin we opnieuw vergast worden op het straffe regime dat op de balletacademie heerste met vreselijke docenten die autoritair en kwetsend waren. Het wordt steeds meer een uitdiepen en expliciteren, bijvoorbeeld dat Jona vroeger een huilbaby was en dat haar ouders ? een verpleegkundige met schrijfambities en een stugge geschiedenisleraar die vreemdging ? haar als kind geen lichamelijk contact gaven. Zelf gebruikt de verteller het beeld van het uitbaggeren van een sloot: er komt van alles omhoog, het water stinkt en wordt troebel. Dat laatste geldt zeker voor de zelfmoord van Abel, een van de leden van het vriendenclubje, die in de lucht blijft hangen.
Het boek is inmiddels naar het niveau van de Viva afgegleden. Elien hanteert een toverstafje, analyseert haar lotgenoten aan de hand van hun horoscopen en ontvangt boodschappen van de engelen, die aan het eind van de eerste drie delen apart vermeld worden, maar weinig toevoegen. Ook probeert ze de grens uit te vinden tussen seks en liefde en zoekt ze de juiste verhouding tussen intuïtie en ratio.

De vraagstelling is niet helder, de weg naar de afloop gaat met bochten. Op het eind krijgt de lezer nog weer anekdotes over vakanties met de ouders opgediend. Het lijkt erop dat Janneke flitsend is begonnen, maar het toen ook niet meer wist en er daarom nog maar wat bij heeft geschreven. Daardoor is het project helaas te pretentieus geworden en, net als haar lotgenoten, in de groei geknakt. Misschien moet Janneke Voor een verloren soldaat van Rudi van Dantzig herlezen, die bij de boekpresentatie aanwezig was.