Op bevel van de Raad van Castillië, één van de machtigste raden in de 18e eeuw, werden op 30 juli 1749 alle zigeuners in Spanje gevangengenomen. Zolang als een mens zich kon herinneren hadden zij zich aan geen enkele wet gehouden. De enige wet waar zij zich aan hielden, was de wet van de zigeuners. Vanaf die donkere dag in 1749 deed de Kroon er alles aan om het ras uit te roeien. De zigeuners leden honger, werden gemarteld, maar weigerden te doen wat hen werd opgedragen. Vrijheid was hun grootste goed en velen streden tot aan de dood om deze terug te krijgen. Enkelen konden of wilden geen weerstand bieden en kregen hun vrijheid terug op voorwaarde dat zij zich bekeerden tot het katholieke geloof. Maar was dit werkelijk de vrijheid die zij zochten?
Tegen deze achtergrond speelt Koningin op blote voeten, de nieuwste roman van Ildefonso Falcones. Op de voorgrond bevinden zich twee hoofdpersonages: de zigeunerin Milagros en de negerin Caridad. Beiden worden niet alleen door de samenleving geminacht, maar ook door hun naasten. Hun verhaallijnen komen samen en vallen uiteen, wat de Spaanse auteur de gelegenheid geeft alle facetten van de 18e eeuwse Spaanse samenleving in geur en kleur te beschrijven.
Te beginnen bij Caridad. Zij komt als ex-slavin van een Cubaanse tabaksplantage aan in Spanje. Op weg naar Sevilla leert ze Melchor, de grootvader van Milagros kennen. Hij ontdekt al snel hoe vaardig Caridad is in het rollen van sigaren en introduceert haar in de wereld van de illegale tabakshandel. Op de reis die zij vervolgens door Zuid- Spanje maken, zingt zij voor hem en in haar liederen hoort hij haar wanhoop en haar pijn, die hij door zijn eigen ervaringen met haar deelt. Maar waar Melchors geschiedenis er één is van verzet en de eeuwigdurende zoektocht naar vrijheid, is die van Caridad, ondanks jaren van misbruik, doordrenkt met gedweeheid en overgave. Aan haar afwachtende houding komt echter een einde als zij wordt gearresteerd. Pas dan leert ze de betekenis van vrijheid.
Via Melchor komt Caridad in contact met Milagros, die in alles haar tegenpool is. De jonge Milagros is levendig en luistert naar niemand. Op wonderlijke wijze weet ze aan de massale arrestatie van de zigeuners in 1749 te ontkomen. Haar ouders worden echter wel gearresteerd. Om ze vrij te krijgen is geld nodig. Caridad leert Milagros om over haar verdriet en pijn te zingen. Door haar zinnenprikkelende dans en haar passionele zang verdient Milagros in gelegenheden waar veel opdringerige mannen komen veel geld. De familie Garcia ziet hoe zij langzaam rijker wordt en stelt haar voor te trouwen met hun zoon Pedro, waar Milagros altijd al verliefd op is geweest. Milagros aarzelt, omdat haar familie en de familie Garcia altijd vijanden zijn geweest. De Garcia’s krijgen echter haar vader vrij, die toestemt met het huwelijk. Wanneer Melchor hoort dat haar vader Milagros heeft weggegeven aan de vijanden, vermoordt hij hem en vlucht weg om aan de straf van de zigeuners te ontkomen.
Pedro regelt optredens voor Milagros bij adellijke families. Bij één van de optredens komt ze in contact met de eigenaar van een theatergezelschap uit Madrid die haar vraagt zich bij hen te voegen. In Madrid aangekomen komt Milagros al snel achter de ware aard van haar overspelige man. Pedro neemt haar geld en vrijheid af, mishandelt haar, bezoedelt haar naam en doet zelfs een poging haar te vermoorden. Deze poging mislukt en hij vlucht weg, terug naar Sevilla. Sterk verzwakt keert ook Milagros terug naar haar geboortestad en komt daar weer in contact met Melchor en Caridad. Daar worden ze direct door de zigeuners opgepakt voor moord en prostitutie. Als Ana, de moeder van Milagros uiteindelijk vrij komt, zet ze zich met alle macht in om ook haar familie vrij te krijgen. De wet van de zigeuners, waarbij de vrijheid altijd het grootste goed is, blijkt onderling echter heel anders geïnterpreteerd te worden en Ana’s ideeën komen niet overeen met de rest van de zigeuners. Zal ze haar familie vrij kunnen krijgen?
Niet alleen via deze verhaallijnen leert de lezer in Koningin op blote voeten over het Spanje van de 18e eeuw, maar ook via de personages waarmee Caridad en Milagros in contact staan. Door haar tijd in de gevangenis leert Caridad voor zichzelf op te komen, maar leert ze ook over wat zich in de wereld afspeelt, waardoor ze de waarde leert kennen van vrij zijn. Via de nachtelijke avontuurtjes van Pedro komen we te weten over de absurde activiteiten in en om het theater. Maar, wat nog wel het mooiste is, is dat de lezer leert over de 18e eeuwse muziek in Spanje in alle soorten en maten, van volksmuziek tot flamenco, van kerkelijke liederen tot theaterliedjes. Muziek die altijd vol is van emotie en verhalen. Want Caridad, Milagros en zelfs Melchor zingen over hun verdriet, hun pijn totdat ze zich beter, vrijer voelen. Zoals de zigeuners het in Koningin op blote voeten zeggen: ‘Zing, zing totdat je mond smaakt naar bloed.’
