Hanz Mirck schrijft al ruim dertig jaar poëzie en proza, is stadsdichter geweest van Zutphen en Apeldoorn, schrijft actualiteitsgedichten en is docent creatief schrijven aan de Schrijversvakschool, en Nederlands in het voortgezet onderwijs. Hij publiceerde eerder o.a. Wegsleepregeling van kracht, Met andere ogen en veel actualiteitsgedichten voor de VPRO.

Sirius is zijn tiende boek. Het bestaat uit, zoals hij het zelf noemt, honderd fabels. De vraag die gesteld kan worden: is het een bundel met poëzie, is het proza, zijn het prozagedichten? Maar uiteindelijk is het niet zo belangrijk om daar antwoord op te geven. Mooi is dat inhoud en vorm fijn en in balans op elkaar inspelen.

Mirck was door de omgang met vluchtelingenkinderen op zijn school geraakt door de verhalen die hij hoorde en die hij ze liet vertellen in de klas. Hij was op zoek naar een metafoor om vanuit het perspectief van de vluchteling te kunnen schrijven. Hoe is het om de taal niet te spreken, altijd in de underdogpositie te zijn, afhankelijk te zijn, gedomesticeerd te worden?  Als gedachte-experiment verplaatste hij zich in zijn hond, die dingen voelt die een mens niet kan begrijpen, zoals iemand uit een andere cultuur ons niet altijd kan volgen. En wederzijds.
Sirius is de helderste ster aan de nachtelijke sterrenhemel van het sterrenbeeld Grote Hond en staat bekend als de Hondsster. 

Mengvorm van perspectieven

Sirius bestaat uit drie delen: De hel, Eden, De hemel. Honden, vluchtelingen: het perspectief van waaruit de fabels worden verteld is de ene keer een hond, de andere keer een vluchteling of het is helemaal niet duidelijk wie er vertelt, of het is een mengvorm van beide perspectieven. Heel sterk gedaan. Parallellen tussen een hond en een vluchteling zetten je als lezer aan het denken: gaan wij zo om met, denken wij zo over de hond/de vluchteling?

De hel beschrijft vooral door welke ellende zwerfhonden en vluchtelingen moeten gaan voordat ze in een ‘veilige’ wereld belanden, hoe ze zich moeten aanpassen, hoe ongelijkwaardig en honds ze behandeld worden, hoe weinig ze waard zijn. ‘Alle beesten zijn gelijk, maar sommigen hebben meer gelijk dan anderen,’ parafraseert Mirck George Orwell.  

Eden beschrijft de aanpassing en gewenning. Hoe een vluchteling een straatverkoper wordt, hoe een hond een rol kan spelen als waakhond of als speurhond. ‘Ik mocht binnenkomen als ik niet gevaarlijk was en omdat ik binnen mocht komen was ik niet meer gevaarlijk.’ In dit deel staat ook centraal wat iemand die afhankelijk is van anderen als het over leven en dood gaat, over bestaan of niet bestaan zich moet laten aanleunen. Het gaat over macht en bevestiging van die macht; je likt de hand die je voedt, terwijl die hand jou zoekt om de dank te aanvaarden.

Brandweerman

Het derde deel, De hemel, wordt opgehangen aan het verhaal van de Malinese asielzoeker die in Parijs een kind van een balustrade redt en bekend werd als de Spiderman van het 18e Arrondissement. Als dank mocht hij brandweerman worden. Hier staat de Hondsster op zijn felst aan het firmament. Maar ook dan is er een schaduwzijde: als je een held bent, kun je je doorgaans van alles pretenderen en dat is hier niet de bedoeling, je moet wel je plek kennen. ‘Gedomesticeerd, ingeburgerd, zindelijk gemaakt, afgericht, aangelijnd, ontwormd, ingeënt, ingeschreven, opgeleid, kortgehouden – alles heb ik over me heen laten komen. Het was de prijs om te mogen thuiskomen. Mijn aanpassingsvermogen wordt gezien als een voorwaarde, niet als een prestatie. Gehoorzaamheid is belangrijk. Hoe kan ik anders een betrouwbare brandweerman worden?’

Humor

Sirius geeft een nogal bijtend commentaar op het asielzoekers-/vluchtelingenvraagstuk, hoe wij als het rijke westen omgaan met in veel ogen tweederangs mensen die hun geluk bij ons komen zoeken. De metafoor van honden snijdt hout. Als je nadenkt over hoe jij met je hond omgaat, raakt dat veel aan hoe we omgaan met vluchtelingen. Helaas weer erg actueel. Kijk naar de zwerftochten van nieuw aangekomen asielzoekers in Nederland die slapen in de openlucht, van hot naar haar worden gesleept, geen perspectief hebben. Handje op blijven houden en afhankelijk zijn van de autoriteiten. Pas als je als zwarte de Voice of Holland wint, of als sporter een transfer maakt naar een nog grotere club, kun je wat betekenen, schrijft Mirck. Maar ook dan is het tien keer meer je best doen dan een ander en vooral dankbaar zijn. Sirius is bijtend, maar ook humoristisch. De metafoor van de hond pakt goed uit. Gedragingen van honden en mensen naast elkaar zetten plaatst veel in perspectief, maakt het luchtiger, waardoor de boodschap nog harder binnenkomt.

Sirius is een mooie, actuele uitgave en prachtig vormgegeven. Naast de tekst staan er in het boek eenvoudige wit-op-zwarttekeningen van honden in al dan niet menselijke poses in het boek, ter illustratie van een aantal centrale onderwerpen. Bovendien sluit de “zwartheid” ervan prachtig aan bij de kleur die vaak aan vluchtelingen wordt gegeven, wat in het boek geregeld terugkomt, bijvoorbeeld in de fabel Zwartjestentoonstelling. Zwart is ook de kleur die bij het onderwerp past: donker, uitzichtloos.

Naast de honderd fabels bestaat het boek ook uit een voorwoord van Ingmar Heytze, en een nawoord, verantwoording en dankwoord van Hanz Mirck zelf. Plus informatie over de auteur. Dat alles is wat teveel van het goede. Sirius heeft dat niet nodig want de tekst spreekt voor zich en is sterk genoeg.