Francesca Melandri’s nieuwe roman Hoger dan de zee speelt in Italië, in de roerige jaren 70 van de vorige eeuw. Louisa en Paolo kennen elkaar niet, maar ze zijn allebei op weg naar een speciale beveiligde gevangenis. Deze gevangenis ligt op een eiland en is slechts door een smalle engte gescheiden van het vaste land. De echte wereld is te zien, dichtbij maar onbereikbaar. ‘Als je iemand echt gescheiden van de rest van de wereld wilt houden, is er geen muur hoger dan de zee.’ (p. 27) Het naamloze eiland heeft een prachtige natuur, het is paradijs en hel tegelijkertijd.

Louisa, een moeder van 5 kinderen, gaat haar man bezoeken. Hij sloeg zijn kroegmaat dood en nadat hij een bewaker vermoordde in zijn vorige gevangenis, belandde hij op het eiland. Paolo komt voor zijn zoon, een lid van de Rode Brigades, die veroordeeld is voor executies van politieke tegenstanders, gewapende overvallen en talloze andere vergrijpen.
Hun trouw aan de gevangenen is opmerkelijk. Wat doet hen steeds terugkomen?

Louisa is beter af zonder haar man. Ze redt het prima, heeft goed opgevoede kinderen en de boerderij draait. Ze is opgelucht dat haar man er niet is, ze zijn mishandelingen niet langer hoeft te ondergaan en het bed niet meer met hem hoeft te delen. Alleen als ze zelf de tractor moet rijden mist ze een man, en dan niet eens haar man. Maar gelukkig heeft haar zoon zijn rijbewijs nu. Toch legt ze trouw telkens de gevreesde bezoekjes af waar ze zo tegenop ziet.

Ook Paolo lijkt geen enkele reden te hebben om zijn zoon steeds te bezoeken. Door hem heeft hij zijn baan verloren en zag hij zijn vrouw sterven van verdriet. Maar toch, ook hij blijft komen gedreven door mooie, ongrijpbare herinneringen. Hij begrijpt helemaal niets van zijn zoon en diens daden. ‘…. als Paolo zijn hand uitstrekte voelde hij de warmte van dat zo bekende lijf, dat niettemin daden had verricht die hem onbekend waren…’ (p. 59). Ook zo dichtbij, maar onbereikbaar.
De gesprekken met zijn zoon zijn bizar en tot zijn stomme verbazing merkt Paolo dat hij voor het eerst blij is dat zijn vrouw Emilia al jaren dood is. Blij zodat ze dit niet hoeft te weten of mee te maken. Zijn zoon de revolutionair zoekt naar het paradijs en daar komt een stuk schuldgevoel om de hoek kijken want  ‘Het was Paolo die hem had geleerd dat paradijs te willen.’ (p. 137)

In het boek wordt de reis naar de gevangenis beschreven en de opluchting van Paolo en Louisa als het bezoek voorbij is, maar over het bezoek zelf, de gebeurtenis waar alles om draait, wordt met geen woord gerept. Als Louisa en Paolo terug naar het vasteland willen, verergert de heftige storm die woedt. De mistral maakt alles enkel water en beweging.  ‘De mistral had zelfs de lucht tot zee gemaakt, had er ziltheid, smaak, consistentie aangegeven. Als je hem inademde was het net of je algen over je wangen smeerde.’ (115)
De bezoekers moeten op het eiland overnachten en de gevangenisdirecteur vertrouwt dat niet. Hij beveelt bewaker Nitti hen in de gaten te houden en zo komen de totaal verschillende levens van Paolo, Louisa en bewaker Pierfransesco Nitti plotseling samen. Schuchter ontstaat er contact en Paolo vertelt dat hij zijn zoon bezocht. In al haar eenvoud betuigt boerin Louisa hem haar medeleven. ‘ “Een zoon. Da’s erg.” Meer viel er ook niet over te zeggen.’ (p. 79)

Het schuchtere aftasten van elkaar door Paolo, Louisa, Nitti en zijn vrouw is treffend beschreven. Voor alle personages is hun samenkomst verrassend en met verstrekkende gevolgen voor hun levens. Het verhaal komt wat traag op gang, met zinnen die vaak onnodig ingewikkeld zijn. Dat zou je natuurlijk literair kunnen noemen, maar voelt vooral omslachtig. Dan wordt de taal soberder en treffender. Het laatste deel van het boek is prachtig. Het is ontroerend om te lezen hoe Paolo, Louisa en Nitti zich geleidelijk voor elkaar openstellen, zich steeds iets meer bloot geven en elkaar durven te steunen. Hoger dan de zee is een verstild verhaal, zonder actie, maar vol inzichten en gedachten over eenzaamheid en liefde.

Het is jammer dat dit mooie, contemplatieve verhaal afgesloten wordt met een epiloog. Het laten zien hoe het 30 jaar later met de hoofdpersonen gaat, zwakt de kracht en het naklinken van het verhaal enorm af. Dat is jammer.

Hoger dan de zee is genomineerd voor de Premio Campiello. Francesca Melandri kreeg voor haar debuutroman Eva slaapt diverse literaire prijzen. Hoger dan de zee is haar tweede roman.

Hoger dan de zee

Auteur: Francesca Melandri
Vertaler: Jan van der Haar
Verschenen bij: Uitgeverij Cossee
Aantal pagina’s 176
Prijs: 18,90