Boeken die je overrompelen, je komt ze zelden tegen. Maar zo af en toe raast er een over je heen. En dat is precies wat Orkaanseizoen doet. Als een woeste storm beukt deze roman in op alles wat je rechthoudt in het leven en vernietigt elke positief beeld dat je in de realiteit ontwaart. De Mexicaanse Fernanda Melchor werd terecht verschillende malen bekroond voor haar tweede roman en haalde zelfs de shortlist van de International Booker Prize 2020.
Wervelend is wel het minste wat je kunt zeggen over Orkaanseizoen. Het boek begint vrij klassiek met enkele magisch-realistische elementen, helemaal in de traditie van de typische Latijns-Amerikaanse literatuur. Maar het duurt niet lang voor Melchor losbarst. Ze schetst het reilen en zeilen van een dorpsgemeenschap die in armoede en chaos leeft, La Matosa. Het is een plaats die leeft van roddels en afgunst.
Enig aanzien was er voor de Heks omdat ze met al haar kruidendrankjes oplossingen bood voor ongewenste zwangerschappen, onverklaarbare aandoeningen of andere opgelopen ziektes en verwondingen. Haar vurige relatie met de duivel nemen de doprsbewoners er maar bij, maar als ze in het orkaanseizoen meegesleurd wordt door de modderstroom en net als vele anderen sterft, wordt haar duivelskind de nieuwe ‘Kleine Heks’. Het boek opent met de vondst van het lijk van deze heks. Zij is vermoord. De zoektocht die Melchor ontwikkelt in haar roman is er niet zozeer een naar de moordenaar, maar toont wel hoe alles in elkaar haakt in de kleine dorpsgemeenschap, en tenslotte zie je hoe de Kleine Heks aan haar dood kwam. De Kleine Heks blijkt ook geen vrouw te zijn, maar een travestiet die de hele dorpsgemeenschap, vooral de mannen, diende met seksuele gunsten.
Lustvol geweld
De personages zijn zeer donker en schuwen grof geweld, lustbevredigende seks, mateloze drank en drugs helemaal niet. Het gevolg is een samenleving die aaneen lijkt te hangen van fysieke en verbale uitbarstingen, waar niemand voor de ander wil onderdoen. Verkrachtingen, moord en andere uitspattingen zijn legio, maar worden oogluikend toegestaan als er maar gewin uit voorkomt voor de een of de ander. De personages zitten vast in de klassieke rolpatronen. De mannen zijn macho’s die ‘gebruik maken’ van de vrouwen en hen behandelen als bezit en slaaf, maar daarnaast doen ze zich ook allemaal te goed aan homoseksuele uitspattingen om hun lusten te kunnen botvieren.
De stijl is wat dit boek zo wervelend maakt. Melchor schrijft ellenlange volzinnen – soms verschillende pagina’s voor één zin. Dat maakt het in het begin wat lastig, maar werkt op de lange duur zo meeslepend dat je als lezer helemaal mee in het avontuur wordt getrokken. Makkelijk lezen is het niet, maar bruisend zeker. Ze doorspekt alles met de grove schutting- en straattaal van de personages en gaat geen taboes uit de weg. Alles wordt rauw, realistisch, voluit beschreven zonder er doekjes om te winden.
Uitzichtloos bestaan
Melchor toont dat er niet te ontsnappen valt aan je lot in een achtergestelde dorpsgemeenschap op het Mexicaanse platteland. De personages zitten stuk voor stuk vast in een spiraal van armoede en geweld. Hun pogingen om eruit weg te geraken zijn halfslachtig en leiden tot niets. Om toch een beetje te kunnen ontsnappen aan hun armetierige leventje doen ze zich dan maar te goed aan drugs, seks (met wie of wat doet er even niet toe), verkopen ze zichzelf aan iedereen die ervoor betaalt om dan daarmee opnieuw een cirkel van drank en drugs te beginnen. De hele omgeving is corrupt en iedereen doet eraan mee: ook de gezagsdragers of ondersteuners. Op geen enkel moment is enig perspectief te bespeuren, er is geen enkele hoop en alles is uitzichtloos.
Orkaanseizoen is een gitzwarte, uiterst pessimistische schets van een maatschappij die aan zijn lot overgelaten wordt. Melchor lijkt hiermee een aanklacht te sturen richting Mexicaanse overheid met de oproep om hieraan iets te doen. Ze biedt evenwel geen oplossingen. Dat maakt het boek nog rauwer en donkerder. Orkaanseizoen ontdoet het beeld van een idyllisch leven op het platteland van al zijn franjes en toont op een overweldigende manier wat er schort aan het leven daar, de bittere realiteit van een uitzichtloze gemeenschap. Melchor doet dat in een unieke opzwepende stijl die haar woede nog eens extra in de verf zet. De lezer blijft verweesd, murw geslagen achter en kan alleen maar met met ontzetting terugblikken.
