De Kennedy Files. De man die president wilde worden is een graphic novel over de vader van John F. Kennedy, Joseph Kennedy. Dit was een omstreden figuur, een man die op dubieuze wijze een fortuin vergaarde en die als ambassadeur van de Verenigde Staten in Groot Brittannië in de jaren voor de Tweede Wereldoorlog het gevaar Hitler volledig verkeerd inschatte. Tekenaar Erik Varekamp en scenarist Mick Peet, die eerder op smeuïge wijze het leven van prins Bernhard verstripten, bieden een staaltje public history, het populariseren van historische kennis voor een breed publiek.

Als disclaimer staat aan het begin van de strip te lezen dat deze ‘geen wetenschappelijke publicatie [is]. De situaties in het verhaal zijn veelal gedramatiseerd, aangepast, vereenvoudigd en/of berusten op speculatie’. Dat is meteen ook het grootste manco van een project als dit. Net als in historiserende speelfilms emotionaliseren en versimpelen historische strips de werkelijkheid. Ze bieden dwingende beelden waarin een bepaalde visie wordt vastgelegd, zonder de nuance die een historisch wetenschappelijk boek of een historische roman wel kan bieden. Er worden weliswaar enkele voetnoten geboden, maar deze dragen niet per se bij aan beter begrip. Zo is op bladzijde 31 het volgende te lezen in een noot: ´Fascisme is gebaseerd op nationalisme, nazisme is gebaseerd op racisme´. Op die visie is wel wat af te dingen. Hitlers nazisme was naast racistisch natuurlijk ook sterk nationalistisch en Mussolini´s fascisme was weliswaar minder racistisch dan zijn Duitse equivalent, maar dat is nauwelijks een verdienste. Racisme en nationalisme worden sowieso vaak met elkaar vermengd, zoals blijkt uit het hedendaagse debat in Europa over vluchtelingen.

Hier brengt een noot dus te veel nuance aan, terwijl van de gebruikte beelden het tegenovergestelde gezegd kan worden. Omdat de lezer het ziet gebeuren, accepteert deze het getoonde als de waarheid, terwijl er nog vele andere visies zijn op het belang en de morele keuzes van Joseph Kennedy. Dit euvel is door het medium strip (of film) moeilijk te ondervangen (behalve als men voor een Rashomonvariant zou kiezen, Rashomon is de bekende Japanse film waarin verschillende elkaar tegensprekende visies op een gebeurtenis na elkaar worden getoond).

Dit alles neemt niet weg dat De Kennedy Files iets toevoegt aan de historiografie. Er is duidelijk veel research verricht en de keuze om te focussen op de vader van John F. Kennedy, een vader die zelf president wilde worden, is relevant, omdat er uit duidelijk wordt dat de ambities van ouders kunnen doorwerken in latere generaties. In een land waar leiderschap niet erfelijk is, is men desondanks gefascineerd door dynastieën en geen van de Amerikaanse families spreekt zo tot de verbeelding als juist de Kennedyclan. Het album biedt een coherente visie op Joseph Kennedy en laat zien dat de man uiteindelijk gewoonweg niet deugde. In die zin is hij vergelijkbaar met prins Bernhard uit de eerdere strips van het duo Varekamp en Peet.

Hiernaast is het goed dat een serieus onderwerp in een serieuze strip op de markt wordt gebracht in Nederland. Waar in Amerika de graphic novel steeds meer waardering krijgt en de strip voor volwassenen ook in stripminnende landen als Frankrijk en België zeer serieus wordt genomen, is dit in Nederland nog altijd minder het geval. In filmrecensies bijvoorbeeld, is nog steeds weleens te lezen dat het verfilmde verhaal ‘net een strip’ is waarbij dit oordeel als een soort ultieme diskwalificatie wordt gebruikt, de bewuste film zou dan onvolwassen zijn en weinig diepgang kennen of niet uitgewerkte karakters. Dergelijke recensenten hebben de ontwikkelingen in het medium strip van de laatste veertig jaar gemist.

De Kennedy Files is getekend in de Klare lijn. Deze tekenstijl (bekend van onder meer Kuifje, Suske en Wiske en Blake en Mortimer) staat bekend om zijn heldere lijnen, schijnbare eenvoud en het ontbreken van schaduwen en arceringen. Het nadeel van het werken in deze stijl is dat de gelaatsuitdrukkingen soms niet sprekend zijn en dat door de vereenvoudiging alle gezichten op elkaar lijken. Dit is bijvoorbeeld het geval in de (verder uitstekende) Rampokan-albums van Peter van Dongen. Aan dit euvel lijdt De Kennedy Files niet. Tekenaar Erik Varekamp kiest voor een zwierige variant van de Klare Lijn met variatie in de lijndikte en ook met iets gedetailleerder uitgewerkte gezichten dan bijvoorbeeld in Kuifje. De keuze voor de Klare Lijn om een historische strip voor volwassenen aan te bieden is in die zin geslaagd dat deze stijl veel mensen aanspreekt, doordat er wordt gerefereerd aan de groten uit de striptraditie. Toch leent een meer rafelige, minder esthetisch verantwoorde stijl zich ook goed (of mogelijk beter) om historische thema´s te behandelen. In een strip waarin geen esthetiek wordt geboden (zoals in Maus van Art Spiegelman) komt de rauwheid van het verleden beter uit de verf.

‘De man die president wilde worden´ is het eerste deel van De Kennedy Files. In deel twee en drie worden de belevenissen van de twee oudste zoons van Joseph Kennedy gevolgd. Strips die ´worden vervolgd´ eindigen vaak met vooruitblikken naar wat komen gaat. Zo ook dit album. Het verhaal sluit af met de lekker makende aankondigingen: ‘Heeft Chamberlain gelijk om Hitler te vriend te houden? Lukt het Kennedy om de V.S. buiten de strijd  te houden en welke rol is weggelegd voor Joe jr. en Jack?’ Dit is een humoristische knipoog, want er zal geen lezer zijn die niet weet wat er ging gebeuren. Deze strip heeft sowieso een lichte toets, die deze toegankelijk maakt, maar die een beetje voorbij gaat aan de ernst van de gebeurtenissen.

Het album wordt afgesloten met een historische beschouwing op het belang van Joseph Kennedy door Nigel Hamilton. Deze epiloog biedt het album extra cachet, er wordt tegemoet gekomen aan het ethos-aspect van de retorica van Aristoteles; de geloofwaardigheid van het project wordt sterk ondersteund door deze degelijke uitleiding. Al wordt ook in deze epiloog misschien iets te veel belang aan de historische rol van Joseph Kennedy verleend. Het waren en zijn toch vooral zijn zoons John en Bobby die tot de verbeelding spreken en die historisch gezien relevant zijn.

Al met al is dit een album dat bijdraagt aan de Nederlandse stripcultuur. Dit soort albums zullen ervoor zorgen dat het medium strip meer gewaardeerd zal worden, dat mensen zich niet meer schamen om graphic novels te lezen. Een heel gelaagde of heel literaire strip is het echter niet. In een strip kan door gebruik te maken van het gedachtewolkje een kijkje worden geboden in het hoofd van een personage, terwijl daarnaast ook zijn of haar gelaatsuitdrukking wordt getoond. Dit is een uniek aspect van het medium strip, een gecombineerde communicatieve mogelijkheid die de roman en de film niet kennen. Varekamp en Peet maken er niet heel veel gebruik van. De personages blijven vlak en echt meeleven met de nare zakenman en diplomaat Joseph Kennedy doe je niet. ´You are no Jack Kennedy´ zei de democratische kandidaat voor het vicepresidentschap ooit in een televisiedebat tegen de verstandelijk niet ‘uitontwikkelde’ Dan Quayle, de latere vicepresident, toen deze laatste zich met de legendarische president vergeleek. Hetzelfde kan gezegd worden van Joseph Kennedy, uiteindelijk was deze lang niet zo fascinerend als zijn zoon (die overigens niet per se een goede president was). Maar hoe dan ook, het album biedt een boeiende visie op de voorgeschiedenis van John F. (Jack) Kennedy´s presidentschap.