De verwekking van Germán Alcántara Carnero is weinig zachtzinnig, zijn geboorte is rauw als een scène in een kerker van de Spaanse inquisitie en zijn leven is een aaneenschakeling van geweldserupties. Zelfs een zachte dood tussen satijnen lakens, omringd door geliefden, is hem niet gegund: hij zal eenzaam sterven in de woestijn, na een aframmeling door een stelletje ongeïnteresseerde rauwdouwers.  

Alcántara Carnero is de hoofdpersoon in de roman De rauwe hemel van de Mexicaanse journalist Emiliano Monge (1978). Het is zijn eerste roman, verschenen in 2012, en nu buitengewoon knap vertaald. De rauwe hemel bevat de uitbundigheid die zo kenmerkend is voor Latijns-Amerikaanse schrijvers, maar valt op door de buitengewoon eigenzinnige stijl. Die doet negentiende-eeuws aan. Zo is, heel ouderwets, de verteller nadrukkelijk aanwezig. Af en toe popelt hij zelfs om deel te gaan uitmaken van het verhaal. Dan wekt hij de stellige indruk dat hij enkele alinea’s verder als personage zal opduiken. Vervolgens trekt hij zich op het laatste moment toch weer terug.  

Bloederig
Zoals negentiende-eeuwse schrijvers hun lezers wel aan de hand wilden nemen – ‘En nu, lezer, neem ik u mee naar de vestibule, waar u getuige zult zijn van de volgende gebeurtenis…’ – zo trekt ook Monge zijn lezers mee het verhaal in. Hij strooit kwistig met vooruitwijzingen en verklapt zonder aarzelingen hoe scènes die nog volgen zullen eindigen. Bijna zonder uitzondering bloederig.

Aanvankelijk komt die stijl fris en verrassend over en blader je glimlachend naar de volgende pagina. Maar op een gegeven moment is het nieuwe  – of eigenlijk: het oude – er wel van af en ga je verlangen naar een meer lineaire vertelling. Dat wordt doorbijten. Wat vooral gaat vervelen is zijn omslachtige spel met namen. Zijn personages krijgen om de haverklap bijnamen die gelinkt zijn aan hun positie op dat moment in het verhaal. Dan heet Germán Alcántara Carnero ineens Gringo of Onzeman of Hijdiezoekt of Hijdieschreeuwt. En zijn moeder, tijdens de bevalling: Zijdiebinnenhoudt.

Parallel
Waarom is Germán Alcántara Carnero een interessant personage? Omdat zijn leven parallel verloopt aan dat van de jonge staat Mexico. Hij groeit op in een periode waarin Mexico afwisselend wordt gedomineerd door revolutionair en dictatoriaal geweld, waarvan, zeker op de hoogvlakte waar de roman zich afspeelt, de kleine man en vrouw steevast het slachtoffer zijn. Alcántara Carnero wordt al vroeg met dat geweld geconfronteerd. Als jongeman is hij met zijn hakbijltje in de weer op de nauwelijks vruchtbare grond als hij er getuige van is hoe de grootgrondbezitter, zonder met zijn ogen te knipperen, een andere landarbeider doodschiet. Alleen maar omdat die zijn mond opendeed. Wie verwacht dat ‘Onzeman’ zich aansluit bij de revolutionairen, heeft het mis. Hij ontpopt zich als een gewetenloze moordenaar, een werktuig in handen van de machthebbers, die het uiteindelijk tot districtshoofd zal brengen van een uiterst gewelddadige, repressieve organisatie.

We hoeven dus geen medelijden te hebben met Monge’s protagonist. Maar toch… Op twee derde van zijn leven, als onze gewetenloze en anti-kerkelijke hoofdpersoon tegen een mooie vrouw aanloopt, ontwikkelt hij zich tot een ander persoon. Eén die geplaagd wordt door het gewelddadige leven achter hem, die denkt met zijn frisse echtgenote een heel ander leven te kunnen leiden. Een leven waarin het geweld wordt ingewisseld voor dat van het geluk van een gezinsleven. Maar het lot heeft anders met hem voor. Zijn eerstgeborene blijkt zeer ernstig gehandicapt te zijn en zijn vrouw wil niets van het ongelukkige kind weten.

Geweld is in Mexico, zeker in bepaalde delen van het land, nog steeds aan de orde van de dag. Het land lijkt in de ban van een cirkel van geweld die niet te doorbreken is en De rauwe hemel is daar een afspiegeling van, maar dan geprojecteerd op de levens van eenvoudige zielen op de armoedige hoogvlakte van Mexico. De stijl van Monge zal misschien niet iedereen bekoren, maar zijn taal is adembenemend en zijn verhaal van belang voor een genuanceerde blik. Ook in een geplaagd land als Mexico zijn de keuzes niet vanzelfsprekend en zijn er veel gradaties tussen pikzwart en sneeuwwit.