‘Je wilt nu natuurlijk weten hoe het afloopt. Want waarom stoppen verhalen eigenlijk, waarom zouden ze ophouden? Ze kunnen niet ophouden, dat doen verhalen niet.
Ze gaan door, eindeloos grenzeloos door. Er is altijd een vervolg, hoe je het ook wendt of keert. Iedereen wil altijd weten hoe het afloopt. Goed of slecht, vragen ze dan, maar daar gaat een afloop niet over, een afloop gaat over een einde dat onmogelijk plaats kan vinden.’
Deze woorden luiden het einde in van ‘Wisselkind’, het laatste verhaal in de bundel Walsen, het prozadebuut van dichteres Elma van Haren.
Het gaat in de verhalen van Van Haren ook niet om het einde. Wat aan dat einde voorafgaat is veel belangrijker, en vaak verrassend origineel.
De meeste verhalen in deze bundel hebben in eerste instantie iets ongrijpbaars, ze ‘wringen’ soms een beetje. Dat is waarschijnlijk de dichter in Van Haren. Een tweede lezing doet ze ‘passen’. Dan vallen gebeurtenissen op hun plek en komen personages uit de verf en blijkt dat de auteur daarentegen ook kort en krachtig karakters en situaties weet te schetsen die meteen ‘staan’. De dialogen zijn eerlijk en sterk, en hebben niets gekunstelds en kunnen ongemeen direct zijn. Op de vraag ‘Is hij aardig, die vriend van je?’ antwoordt Peggy in het verhaal ‘De keerzijde’: ‘Hij is net een paprika […]. ‘Veel zaad, verder leeg vanbinnen.’
Rohald Dahl
Gevoel voor (wrange) humor en veel fantasie heeft Van Haren ook. In ‘Man en minnaar’ lees je grinnikend over het serieuze probleem van een overspelige man: wat te doen met de roze onderbroek die hij van zijn minnares kreeg? Veel vriendelijker is de verrassende wending in ‘Achter de grens’ waarin een vrouw succesvol, – ze vindt hem, maar dan! – op zoek gaat naar haar oude vlam. En de wat labiele Jeanne uit ‘De boodschap’ is toch niet gespeend van een vermogen tot relativeren: ‘Het hielp altijd wel, dat mediteren en nagaan wat er in haar omging. De dokter had gelijk gehad, ze gaf het met tegenzin toe. Als het zo simpel was, op voorschrift van een dokter mediteren en daar nog baat bij vinden ook, verloor het gevoel van speciaal zijn de glans. Het diepere vinden door middel van het hogere bleek gewoon een kwestie van het jezelf aanleren en werd klaarblijkelijk door hele hordes beoefend.’ Vervolgens ontpopt zij zich tot een berekenende vrouw die wel heel inventief reageert op de stiekeme sterilisatie van haar echtgenoot.
Roald Dahl had het niet beter kunnen verzinnen.
Geestig creatief
Van Haren laat de personages zich bewegen in een niet-geijkte, ook wel ongemakkelijke werkelijkheid. Soms zijn zij daar zelf verantwoordelijk voor, soms hun omgeving. De sterkste verhalen zijn die waarin de lezer even op het verkeerde been wordt gezet en die vervolgens een verrassende wending nemen.
Gemiste liefde, oude liefde, onbegrepen liefde, kinderliefde, broederliefde, overspelige liefde, al deze vormen van liefde worden op een oorspronkelijke manier in Walsen vertegenwoordigd. De worsteling aan het begin van elk verhaal wordt in de meeste verhalen ruimschoots goed gemaakt door de geestig creatieve uitwerking van de plot.
