Doeschka Meijsing stierf begin 2012 voor zij haar verhalenbundel Het kauwgomkind kon voltooien. In mei 2012 verscheen de bundel met de door haar geselecteerde verhalen postuum. Het kauwgomkind geeft een goede dwarsdoorsnede van Meijsings werk, beginnend met I’ve got a bird that whistles, I’ve got bird that sings, het verhaal waarmee zij in 1969 debuteerde in een literair tijdschrift en eindigend met het onvoltooid gebleven Het kauwgomkind. Een open einde dus.
Van de 23 verhalen in Het Kauwgomkind zijn de laatste vier nog niet eerder gebundeld. Meijsing had ze bedoeld voor een nieuw boek met familieverhalen die ‘hard en kaal, genadeloos’ moesten zijn, zoals Xandra Schutte in het nawoord vertelt. Het is maar goed dat Schutte ook uitleg geeft over de titel van deze bundel, want het verhaal zelf was nog niet zo ver gevorderd dat dit duidelijk wordt. ‘Van haar moeder mág ze helemaal geen kauwgom kauwen’, licht Schutte toe, ‘en dus ontwikkelt ze de stiekeme gewoonte uitgespuugde kauwgom van de stoep te pulken en in haar mond te stoppen.’ Een kauwgomkind, dus.
De verhalen zijn divers en meesterlijk. Het vroege werk is allemaal in de ik-vorm geschreven en heeft bij vlagen wel iets weg van dagboekfragmenten. Wat de verhalen gemeen hebben zijn de ijzersterke beginzinnen. Zinnen die nieuwsgierig maken naar het verhaal. Joey Santa’s dood bijvoorbeeld begint zo: ‘Aan mijn hoeden meet ik mijn succes.’ Of bij een ander verhaal: ‘Ik ben niet in Haarlem geboren en ik zal er hoogstwaarschijnlijk niet sterven …’ Zelfs als de lezer zich afvraagt of het wel een Meijsingwaardig verhaal wordt, in het geval van De hanen met als beginzin ‘Hanen zijn merkwaardige dieren.’, volgt een aangename verrassing in de vorm van een onverwachte wending en een ijzersterk thema. Ideeën en thema’s worden met een grote stelligheid geponeerd. Met een vanzelfsprekendheid zelfs, al lijkt die logica soms ver te zoeken. ‘Een thema roept een beginzin op en zo’n beginzin dicteert hoe het verhaal verder gaat,’ zegt Schutte in het nawoord. Dit lijkt een goede weergave van Meijsings manier van verhalen vertellen. Want de verhalen zijn niet zo maar verhalen. Altijd gaat er een groter idee of thema schuil in de eigenzinnige, en soms knorrige, logica van de auteur.
Vrijwel alle hoofdpersonen hebben iets tragisch of melancholisch. Hoe kan dat ook anders in een bundel waarin niets heel blijft: relaties sneuvelen, huwelijken stranden en individuen raken op drift. Maar toch overheerst de ellende niet: de verhalen zijn prachtig geschreven. Spitsvondig en filosofisch. Wendingen zijn origineel. Ook dit weet Xandra Schutte weer prima te verwoorden in het nawoord: ‘De zinnen zijn lichtvoetig en trefzeker, de verhaalwendingen grillig en vaak geestig, maar onder de luchtigheid proef je een groot verlangen en melancholie.’ De nieuwe verhalen in deze bundel worden steeds harder. Scherper. Melancholie heeft plaatsgemaakt voor eenzaamheid. Want in alle gezinnen en relaties die Meijsing beschrijft is wel iets mis. Eenzaamheid overheerst. En uiteindelijk is iedereen op zichzelf aangewezen. En misschien is dat wel het overkoepelende thema van Het kauwgomkind.
Doeschka Meijsing (1947 – 2012) was een veelzijdig auteur: ze schreef verhalen, gedichten, essays en romans. Ze debuteerde in 1964 met een verhaal in een literair tijdschrift en 10 jaar later in boekvorm met De hanen en andere verhalen. Voor Tijger, tijger! (1980) ontving ze de Multatuliprijs. Haar roman De tweede man (2000) werd genomineerd voor de AKO Literatuurprijs en 100% chemie (2002) voor de Libris Literatuur Prijs. Over de liefde, haar meervoudig bekroonde roman uit 2008 (AKO Literatuurprijs, de F. Bordewijkprijs en de Opzij Literatuurprijs) werd een grote bestseller. Daarmee brak ze pas echt door bij het grote publiek. Haar totale oeuvre werd in 1997 werd bekroond met de Annie Romeinprijs.
Naast haar schrijverschap was Meijsing redacteur van de Boekenbijlage van Vrij Nederland en schreef zij recensies voor Elsevier.
Lees ook: In memoriam Doeschka Meijsing.
