Cynthia Mac Leod – Het Meisje Van Het Slavenschip Leusden

Zwarte bladzij

Recensie door Jan de Kater

 

Cynthia Mc Leod, halfzuster van de CDA-politica Kathleen Ferrier en dochter van Suriname’s eerste president Johan Ferrier, werd met haar debuut in 1987, Hoe duur was de suiker, in een klap beroemd. Zij schrijft met veel kennis en gedrevenheid over de positie van de Surinaamse slaven.

In Tutuba schetst ze het lot van een jong Afrikaans meisje dat geroofd werd uit haar dorp en aan slavenhandelaars verkocht. Ze sloten Tutuba samen met zo’n zevenhonderd andere geroofden op in het slavenschip Leusden. Het schip onder leiding van kapitein Outjes, een arme Zweed die carrière had gemaakt bij West-Indische Compagnie (WIC), voer op 17 november 1739 van fort Elmina, dat ligt in het huidige Ghana, aan de West-Afrikaanse kust, naar Suriname en had een zeer voorspoedige reis. Amper zes weken deed het erover in plaats van de gebruikelijke zeven. Bij de kust van Suriname liep de Leusden echter in slecht weer averij op bij de zandbanken van de Marowijnerivier en zonk onverwacht snel. Bij deze ramp stierven de zeshonderdentachtig mensen die in het ruim opgesloten waren de verdrinkingsdood, omdat de kapitein bevolen had de luiken dicht te timmeren. Tutuba en dertien anderen bleven gelukkig gespaard. Ze werden gekocht door de weduwe van gouverneur Raye voor het werk op de suikerplantages. Tutuba kwam op Breukelerwaard en kreeg daar de naam Minerva. Ze leefde nog achtentwintig jaar op deze plantage en stierf op haar drieënveertigste.

Mc Leod heeft haar historische novelle gebaseerd op de research van Leo Balai, expert op het gebied van de maritieme slavernijgeschiedenis en de rol van Amsterdam daarbij. Het verhaal wordt vanuit een duidelijke persoonlijke boodschap gepresenteerd. ‘Laten wij, nazaten, in ieder geval hun nagedachtenis in ere houden.’ Waarbij met wij de afstammelingen van de Surinaamse slaven wordt bedoeld, wier gruwelijk lot niet vergeten mag worden.

De geschiedenis wordt door twee personages verteld. De meeste aandacht krijgt Tutuba. Haar verhaal lijkt bedoeld om het onmenselijk leed, dat de ene mens de ander kan aandoen, op de lezer over te brengen. Het tweede personage is kapitein Outjes, wiens verhaal vooral gebruikt wordt om historische informatie te geven en om te laten zien hoe onaangedaan de blanken konden handelen. De mensen in het ruim blijken voor de kapitein voornamelijk een lastig soort lading te zijn, dat je zodanig moet behandelen dat het niet ziek wordt of in opstand komt. Iets wat niet iedere kapitein zomaar kan. Want pas dan levert die lading een hoog rendement op; niet alleen voor de heren van de WIC, maar ook voor de kapitein zelf.

Cynthia Mc Leod beschrijft de gebeurtenissen in eenvoudige, duidelijke beelden. Wat ze zegt is niet mis te verstaan. Soms weidt ze bij een gebeurtenis even uit, maar ze kan er ook de vaart in zetten. Dan gaat het verhaal in de trant van ‘en toen’, ‘en toen’. Zoals dat wel eens het geval is bij literaire sprookjes die voor kinderen zijn bewerkt. Dat kinderlijke komt ook naar voren als ze de gedachten van Tutuba weergeeft over voorwerpen van de blanken, de witten zegt Tutuba vol walging, die ze niet kent, zoals een aardewerken kroes of het grote, hoge fregatschip. Dan wordt het dat de witten drinken uit een lang stenen ding en het vreemde bouwsel, dat over het water gaat. Als lezer krijg je daarbij het gevoel dat je het verhaal, dat in wezen een ’tearjerker’ is, veel liever zou horen vertellen door een professioneel verteller dan dat je het zelf leest. Het emotionele effect van de inhoud zou bij een verteller, die zelf ook reageert op de reacties van het publiek, wellicht krachtiger zijn en minder belemmerd worden door de in druk vastgelegde taal.

Aan het eind van het verhaal, als de handeling in Suriname speelt, worden de woorden van de mensen daar wel gewoon, zoals in de rest van het boek, in het Nederlands opgeschreven, maar vaak ook in noten in het Sranan, de taal van Suriname, vertaald. Ook wordt af en toe een woord tussen haakjes gevolgd een Sranan vertaling. Waarom de schrijver dat doet zou duidelijker mogen worden uitgelegd.

Tutuba kan al met al gezien worden als een illustratieve toelichting op het afschuwelijk lot van de slaaf en als een aanklacht tegen het mensenvernietigend winstbejag van velen. Daar ligt de kracht van het verhaal.

 

 

Omslag Het Meisje Van Het Slavenschip Leusden - Cynthia Mac Leod
Het Meisje Van Het Slavenschip Leusden
Cynthia Mac Leod
het meisje van het slavenschip Leusden
Verschenen bij: Conserve, Uitgeverij
ISBN: 9789054293569
115 pagina's
Prijs: € 11,50

Meer van Jan de Kater:

Puzzelen

Over 'Het bestand' van Arnon Grunberg

Zwarte bladzij

Over 'Het Meisje Van Het Slavenschip Leusden' van Cynthia Mac Leod

Recent

31 maart 2023

Toont Tellegen zijn kunsten opnieuw?

Over 'Langs een helling' van Toon Tellegen
29 maart 2023

Op zoek naar een authentiek leven

Over 'Wat zou Simone de Beauvoir doen? Gids voor een authentiek leven' van Skye C. Cleary
28 maart 2023

Tussen onschuld, misbruik en opportunisme

Over 'De man van het licht ' van Katrien Scheir 
27 maart 2023

Traumaverwerking in naoorlogs Duitsland

Over 'Eindelijk heb je ons gevonden' van Edgar Selge

Verwant