Over vader-zoonrelaties zijn al tal van boeken geschreven. Dat opvoeding en een warm nest levensbelangrijk zijn in het opgroeien, is duidelijk. Dat laatste mag je in Vlieglessen ook letterlijk nemen. De rode draad is een jonge ekster die uit het nest is gevallen en door hoofdfiguur Charlie wordt gered van een gewisse dood. De opvoeding van de ekster zorgt bij Charlie voor een reflectie op zijn eigen opvoeding en zijn hobbelige verleden. De roman is het autobiografische debuut van Charlie Gilmour, adoptiezoon van Pink Floyd-legende David Gilmour.
Wanneer zijn vriendin Yana met een gevallen ekstertje thuiskomt, en daarna voor een week vertrekt, staat Charlie alleen voor de opvoeding van de vogel. Al gauw groeit er een innige band tussen hem en Benzene, zoals hij de ekster heeft gedoopt. Tevens vallen hem de gelijkenissen op tussen hem en zijn biologische vader, de controversiële dichter, acteur, toneelschrijver en activist Heathcote Williams. Hij liet zijn gezin in de steek toen Charlie amper zes maanden oud was. Ook hij had een innige band met een vogel, een kauw die uit een kerktoren was gevallen.
Traumatische jeugd
In een van zijn dichtbundels wijdde hij verschillende gedichten aan zijn band met het beestje. Charlie grijpt hiernaar terug en schetst de moeizame relatie met zijn vader. Deze hield grote afstand. Er was nauwelijks contact, behalve nu en dan een kaartje of een gesigneerd exemplaar van een nieuw boek. Zijn ‘pa’ David Gilmour omarmde hem als zijn eigen zoon, maar kon niet verhinderen dat het woelige verleden diep had ingehakt op de jonge Charlie. Deze zocht zijn toevlucht in drugs en drank, en reageerde fel na elke nieuwe afwijzing van Heathcote. Hij ging het verkeerde pad op en belandde ook enkele maanden in de cel. Zijn vriendin Yana bracht rust in zijn leven en ook de omgang met Benzene maakte hem meer en meer verantwoordelijk.
Toch blijft hij steeds worstelen met zichzelf en is hij bang om de volgende stap te zetten. Hij twijfelt sterk aan zijn capaciteiten om een gezin te stichten en een goede vader te worden. Zit het ontbreken van verantwoordelijkheidszin niet in de genen? Hij heeft een heilige schrik om in dezelfde fouten te vervallen als Heathcote. Op het einde van diens leven leert hij zijn halfzussen kennen waarmee hij daarvoor nooit contact had. Zij schetsen een ander beeld van Heathcote en nemen hem op in hun familie. Dat brengt een zekere rust en een zeker vertrouwen teweeg bij Charlie.
Levenslessen
De titel Vlieglessen – overigens een goede vertaling van de Engelse titel Featherhood: On Birds and Fathers – slaat eigenlijk spijkers met koppen. Net zoals de ekster leert vliegen en opgroeit, leert ook Charlie hoe het leven in elkaar zit. Het opvoeden van de ekster houdt Charlie als het ware een spiegel voor en hij wordt telkens geconfronteerd met zijn eigen turbulente leven en zijn existentiële twijfels. Telkens hij de volgroeide ekster wil vrijlaten, keert die onverwijld terug. Vrijheid is een lastig ding, ook voor Charlie. De levenslessen die hij onderging, zorgen er uiteindelijk voor dat hij stappen zet in het onbekende, het nieuwe, maar ook dat hij berust. Hetachcote sterft, maar zijn dochtertje wordt geboren en Benzene vliegt dan toch zijn vrijheid tegemoet. Een mix van rouw en liefde, van vrijheid en geborgenheid.
Gilmours autobiografische roman is een sterk staaltje vertelkunst. De lezer komt veel te weten over kraaiachtigen, maar wordt vooral geraakt door de eerlijkheid waarmee de auteur zijn leven en zijn twijfels voorlegt. Vlieglessen is zoveel meer dan het verhaal over een man en een vogel, een verhaal over een vader en een zoon. Het biedt een ingetogen, maar aangrijpende blik op het leven zoals het is: niets is vanzelfsprekend. Net zoals een jonge ekster die uit het nest valt en weer opstaat, kan het leven een rollercoaster zijn van pijn en vreugde, vrijheid en gevangenschap, rouw en liefde.
Allemaal grote thema’s die vloeiend verbonden zijn in een prachtig verteld verhaal over een niet zo fijne jeugd en het verwerken daarvan. Gilmour slaagt erin de juiste toon te vinden om zijn memoires te vertellen. De stijl is de perfecte mix tussen scherpzinnige observatie, nostalgische terugblik en de nodige dosis humor. Daardoor blijft de lezer niet achter met een zwaar en donker gevoel, maar met een voldane glimlach om de lippen en het besef dat wat hij net gelezen heeft een ongewoon mooie vertelling is die doet nadenken en stilstaan bij de kleine en belangrijke dingen des levens. Gilmours debuut is er een om te koesteren.
