‘Een Duitse meester zonder land’
Böhler maakt het zichzelf niet makkelijk in haar roman De beslissing. In plaats van een concreet persoon kiest zij voor het naziregime in Duitsland als tegenstander van haar hoofdpersoon: schrijver en Nobelprijswinnaar Thomas Mann. Het is voor de lezer niet makkelijk zich te identificeren met een abstract personage. Misschien maakt dit het moeilijk om het boek uit te lezen.
Aan het thema ligt het in ieder geval niet. Al of niet stelling nemen tegen het kwaad is niet alleen een boeiend maar ook tijdloos gegeven. Belangrijke vraag hierbij: welke risico’s ben je bereid te lopen door een standpunt in te nemen?
In de roman De beslissing ziet Thomas Mann zich in 1936 voor een groot dilemma geplaatst. Neemt hij openlijk stelling tegen Hitler en zijn regime of niet? Zelf woont hij al enige tijd met zijn vrouw Katja in het Zwitserse Zürich. Ongrijpbaar voor de Nazi’s. Toch staat er wel degelijk het een en ander op het spel. Zijn boeken zullen verboden worden in Duitsland, vertrouwelijke dagboeknotities kunnen op straat komen te liggen en last but not least zal hij zijn geboorteland niet meer kunnen bezoeken. Hoezeer het verlies van zijn vaderland hem aan het hart gaat, weet Böhler treffend neer te zetten. ‘Ze zullen nooit meer samenkomen, zijn land is voor altijd verdwenen, en hij blijft achter zonder vaderland. Een Duitse meester zonder land.’
Toch besluit Mann een open brief te schrijven aan de Neue Züricher Zeitung waarin hij in duidelijke woorden afstand neemt van Hitler-Duitsland.
‘Eindelijk! Na drie jaar aarzelen heeft hij gedaan wat gedaan moest worden.’ Zo begint de roman. Daarna volgen we Mann in dagen van vertwijfeling. Zal hij de brief terugtrekken of niet? Tijdens al dat wikken en wegen krijgen we enkele interessante inkijkjes in het intieme leven van Mann. Bijvoorbeeld over een aantal homoseksuele liefdes. Deze passages zijn echter onvoldoende uitgewerkt zodat ze niet echt boeien.
Wat blijft hangen van het boek is het eindeloze getwijfel van Thomas Mann en de beschrijving van een reeks alledaagse handelingen die zich aaneenrijgen zonder dat er iets opzienbarends gebeurt.
Hoewel het thema origineel en actueel is, mist het boek vaart en spanning. Voor de bewonderaars van Thomas Mann is De beslissing waarschijnlijk boeiend om te lezen maar voor de rest van de mensheid vergt het behoorlijk veel geduld om het uit te lezen.
De beslissing
Auteur: Britta Böhler
Verschenen bij: Uitgeverij Cossee
Aantal pagina’s: 176
Prijs: € 18,90
