Beitske Bouwman – Noem het liefde

Een goede moeder

Recensie door Ingrid van der Graaf

Noem het liefde is de derde roman van Beitske Bouwman. Het is een roman over moederschap die ongetwijfeld veel herkenning vindt en vooral een gevoel van eensgezindheid zal brengen bij de vrouw. Hiermee wil niet gezegd zijn dat mannen dit boek niet mogen lezen: het is zelfs een aanrader. Het gaat over de eenzaamheid van de vrouw, die nooit weet of dat wat ze doet, het goede is. Wat is bijvoorbeeld een goede moeder? Dat is de cruciale vraag die door het hele boek, vaak als een kabbelend beekje en soms als een woeste golf opspattend, meedeint.

Magda Steenhuis komt tot de verrassende ontdekking dat zij het kind, dat voor abortus bestemd was omdat zij en haar partner dat zo besloten hebben, wil houden. In een leven dat de wetenschap dient en waarin geen plaats is voor een gezinsleven, kiest zij voor een kind, maar ook voor de acht maanden durende expeditie waar zij zich al jaren op voorbereid heeft. Wat inhoudt dat zij haar twee maanden oude dochtertje Jerana bij haar moeder, met wie ze een twijfelachtige relatie heeft, zal achterlaten.
Nanne, de jeugdvriendin van Magda is het volstrekt niet met de keuze van Magda eens. Zij probeert haar zelfs op andere gedachten te brengen. Zelf is Nanne een zeer stipte moeder van drie kinderen en daarbij werkt als advocaat en mededirecteur van heenbedrijf. Uiteindelijk zegt zij haar baan op om fulltime voor haar kinderen te kunnen zorgen.

De moeder van Magda zal gedurende acht maanden de zorg van haar kleindochter op zich nemen. Vlak voor haar dochter vertrekt ontdekt ze dat ze ziek is maar ze verbergt dit. Zij is ervan overtuigd dat zij zelf als moeder tekort geschoten is. Ooit voelde zij zich veroordeeld tot een kind die ze haar dochter noemde en waarvan ze niet wist wat ze ermee moest.
De aupair van Magda, een buitenlandse vrouw die haar kinderen heeft achtergelaten bij een tante om voor hen aan een betere toekomst te werken, vertegenwoordigt een traditioneel beeld van het ouderschap: de kinderen moeten het altijd beter krijgen/doen dan zij die ze voortbrachten. En de ouder delft het onderspit, kan met niemand het leven delen en is eenzaam. Terwijl Magda op expeditie is zwerft zij eerst over straat en vindt een andere betrekking tot Magda weer terug is.
En dan is daar nog Veer, een vriendin van Nanne die op veertigjarige leeftijd bevalt van een dochter, omdat haar man zo graag een gezin wil stichten. Zij voelt woede om alles wat ze niet geweten heeft en niemand haar verteld heeft, over de vernederende omstandigheden van de bevalling, de pijn, het uitscheuren, het bloed, de rauw geslaakte kreten en de totale uitlevering aan oerkrachten waarvan men het bestaan niet kende.

Door dit verhaal heen is er het verhaal van de strijd tussen Lilith, de eerste vrouw van Adam volgens de Thora, en Eva, de vrouw van Adam volgens de bijbel: een strijd tussen vrijheid en gebondenheid en hoe deze met elkaar te verenigen.
Aan het einde van het verhaal over de eerste en tweede vrouw van Adam, laat de schrijfster Lilith en Eva elkaar ontmoeten en slaan ze de handen in elkaar om de geschiedenis te herschrijven.
Met ijzeren bijlen vernietigen zij de boom van kennis van goed en kwaad waarna Lilith God zacht doch dringend gebiedt Adam te gaan halen, die Hij tot Zijn verbazing niet op de akker vindt maar zwetend vanachter een laptop plukt. Gevieren spraken zij een eeuwigheid over de schepping. Wat zij bespraken heet niet bekend te zijn. Toen sprak God tot Adam, dat hij net als Eva en Lilith de ogen moest openen en zich tot zichzelf moest richten. Adam sloeg aan het dwalen, ‘En God zag in dat de enige die Adam helpen kon, Adam zelf was.’ God verdween van het toneel en Eva en Lilith maakten zich op voor een feest en ‘(…) werd de tijd voor een nieuw verhaal.’

Het boek bestaat uit drie delen die zijn onderverdeeld in korte, genummerde hoofdstukken.
Deel één is het voorspel op de grote expeditie. De keuzes die gemaakt zijn worden heroverwogen. Er wordt teruggeblikt en vooruitgedacht. En uiteindelijk wordt de gekozen weg ingeslagen. Deel twee beschrijft de uitvoering van de voorgenomen plannen en deel drie geeft weer wat de gevolgen zijn. Dat niets meer is zoals het ooit was (nadat Magda Steenhuis haar twee maanden oude baby achterlaat en naar de Zuidpool vertrekt ), zoals de achterflap vermeldt, moge duidelijk zijn.

Het boek opent met een citaat van een van de romanpersonages, Paol Acser, mede expeditielid van Magda Steenhuis.
“De mens is een Homo Amans. Hij laat zich leiden door zijn verlangen naar liefde”. Paol Ascer is de enige man in het boek die tot leven komt. De enige man ook die Magda iets te vertellen heeft. De overige mannen, partners van Magda en Nanne en uit het zicht verdwenen mannen zoals de dode vader van Magda en de weggelopen man van de aupair, figureren tussen de regels. Ze schijnen niet echt van belang te zijn in de keuzes die de vrouwen maken. Het hoofdstuk waarin Veer, de vriendin van Nanne haar verslag doet van haar verwoede pogingen om zwanger te worden, haar uiteindelijke bevalling en tegelijk Nanne aanklaagt als medeplichtige die haar in de steek liet door niets te vertellen van hoe het is, moeder worden, lijkt teveel bedoeld als een aandragen van een van de dilemma’s van de hedendaagse vrouw. Het lijkt verder niet van nut te zijn dan dat ze Nanne ervan overtuigen dat je als vrouw je lot hebt te ondergaan en klagen niet helpt.

“(…) Nanne zeg eens iets!’ Nanne kijkt in haar thee. Ze zwijgt. Ze herkent het desolate gevoel, de ervaring alleen rond te dwalen in een snikhete woestijn zonder dat er iemand een hand uitsteekt om je te helpen, en al was er iemand geweest, dan wist je dat die hand je niet helpen kon, je was alleen. Misschien was het baren zoiets als het sterven, je doet het alleen, er is misschien een helpende hand, maar ergens houdt het bereik van de helpende hand op, ergens ontmoet je de existentie.”

De twee verhaallijnen, de strijd van de hedendaagse vrouw en de strijd van de oervrouw, Lilith / Eva, blijven te ver uit elkaar staan. Het ene verhaal dient het andere verhaal niet, maar intrigerend is het wel. Bouwman brengt met deze roman een zeer breed scala aan dilemma’s van de hedendaagse vrouw in beeld. Zij het zeer schetsmatig, is zij daar goed in geslaagd al vraagt het hier en daar om verdere uitwerking van het thema. Dat Bouwman schijven kan is zeker en vraagt om meer van haar hand.

 

 

Een goede moeder
Noem het liefde
Beitske Bouwman
Verschenen bij: Querido
ISBN: 9789021438320
176 pagina's
Prijs: € 0,00

Om Literair Nederland draaiende te houden, zijn wij afhankelijk van vrijwillige bijdragen. U kunt ons steunen via de rode knop. Waarvoor onze hartelijke dank!

1 reactie

  • Ank Klijnsma schreef:

    Met veel plezier de recentie van Noem het liefde gelezen.De kern en de bedoeling van het boek werd duidelijk weergegeven.Wat ik zelf heel bijzonder vond in het boek,was de subtiele aanwezigheid van de au pair.
    Dat blijft in mijn gedachten en ik praat erover met iedereen die het boek heeft gelezen.Ik hoop dat dit boek de weg naar publiciteit weet te vinden,zodat er een discussie op gang kan komen over het onderwerp:
    Moeder worden,moeder zijn,ouderschap en de beinvloeding hiervan op het verdere leven.Of is het zo,dat dit onderwerp alleen een selecte groep mensen bezig houdt?
    Ik ben vrouw,gehuwd 3 volwassen kinderen,gepensioneerd.





 

Meer van Ingrid van der Graaf:

Gedachten zijn vrij

Over 'Tirade 491, jaargang 67' van Redacie: Nikkie Dekker, Daan Doesborgh, Julien Ingnacio e.a.

Recent

6 juni 2023

Verloren in virtuele escapades

Over 'De lokroep van Elysium' van Ilmar Taska
5 juni 2023

Sms-taal relativeert zelfmedelijden

Over 'Uitzicht van dichtbij' van Megan van Kessel
3 juni 2023

Jonge activisten bieden hoop

Over 'De toekomst is van ons' van Samuel Hanegreefs
2 juni 2023

Voorspelbaar, maar toch boeiend

Over 'Hoeveel ik van je hou' van Esther Freud
1 juni 2023

Aleid Truijens schrijft monumentale biografie Hella Haasse

Over 'Leven in de verbeelding ' van Aleid Truijens