In het besef dat de aarde rond was, groeide ruim vijf eeuwen geleden de drang om naar onbekende, verre landen te zoeken meer en meer. Dáár moesten de rijkdommen voor het oprapen liggen. De eerste die volledig om de aarde voer en daarna als eerste Europeaan de Stille Oceaan overstak, was de Portugees Ferdinand Magellaan (1480-1521). Vóór hem was de in Genua geboren Christoffel Columbus in 1492 via een westelijke route al op een continent gestuit. Op zoek naar een handelsweg met Azië landde hij op de kust van Amerika. De vraag bleef of Indië vanuit Europa via een westerse doorvaart kon worden bereikt. Gezagvoerder Magellaan vertrok in 1519 met een vloot van vijf schepen vanuit Spanje in de richting van de Indische archipel. Het verslag van de Italiaanse edelman Antonio Pigafetta, onder de titel De reis van de Spanjaarden naar de Molukken (door Théo Buckinx in het Nederlands vertaald), vertolkt Magellaans tocht tot een avontuur vol ontdekkingen en wetenswaardigheden, bijvoorbeeld ‘dat de koning van Portugal in het geheim al tien jaar van Maluku (= de Molukken) had geprofiteerd, zonder dat de koning van Spanje dit wist’.
Ontdekkingstochten
Ontdekken en verkennen van onbekende streken op aarde zit in de aard van de mens. Nieuwsgierigheid naar plekken waar niemand eerder was, is al eeuwenlang de drang van ontdekkingsreizigers. De Venetiaan Marco Polo (1254-1324) verkende tussen 1271 en 1295 de zijderoute naar China en grote delen van West-Azië. Wie kent niet de naam van Columbus (1451-1506), die verschillende expedities naar de Caraïben ondernam. Hij legde in 1492 aan in de Nieuwe Wereld, hoewel hij nooit voet aan wal zette in Noord-Amerika. De Portugees Vasco da Gama (1469-1524) behoorde in zijn lange carrière als ontdekkingsreiziger tot de eersten die de Afrikaanse kaap rondden om zo naar Indië te varen. De Nederlander Abel Tasman (1603-1659) staat te boek als ontdekker van Nieuw-Zeeland en Tasmanië. Hij was in dienst van de Verenigde Oost-Indische Compagnie en kreeg opdracht om Nieuw-Holland (het huidige Australië) te onderzoeken. Hiervan was de westkust al eerder door Nederlanders ontdekt. De VOC hoopte op handel met en exploitatie van dit zuidelijke continent.
Verslag van een ooggetuige
Ferdinand Magellaan probeerde met steun van de Spaanse koning in 1519 via een zuidwestelijke route in de Grote of Stille Oceaan te komen. Hij slaagde in zijn opzet, hoewel vier schepen en het grootste deel van de bemanningen in hun reis naar de Molukken omkwamen. Zelf werd de gezagvoerder op een van de eilanden door een giftige pijl geraakt, waardoor Magellaan voortijdig het leven verloor. Dagboekanier Antonio Pigafetta overleefde de gehele reis. Met een scherp oog voor gebeurtenissen aan boord, voor onbekende landschappen en de daar levende volkeren hanteerde hij zijn pen. De zo getrouw mogelijke vertaling biedt een betrouwbaar beeld, hoewel de oorspronkelijke schrijver Pigafetta geen groot stilist was. Het relaas kan zelfs wat ‘droogstoppelig’ worden genoemd, al blijft de spanning in het verloop van de reis de lezer vasthouden. Dit geldt zeker voor geïnteresseerden in (ontdekkings-)reizen, die leidden naar eilanden waar bijvoorbeeld ‘mannen en vrouwen niet langer zijn dan een el en zulke grote oren hebben dat ze één daarvan tot hun bed maken en zich met het andere toedekken’ .
De fraai verzorgde uitgave van Athenaeum-Polak & Van Gennep, herdruk van Magalhães’ reis om de wereld (Verslag van een ooggetuige) uit 2001, beslaat 156 bladzijden en is voorzien van drieëntwintig illustraties (voornamelijk afbeeldingen van eilanden) en een nawoord van de vertaler. In de kantlijnen van het boek staan op iedere pagina bij de alinea’s korte mededelingen over de tekstinhoud. Een zestigtal noten achterin verstrekt aanvullende uitleg of verklaring.
