Eindelijk een roman die speelt in de Eerste Wereldoorlog. Bovendien in Italië, een gebied dat hier nauwelijks onder de aandacht is geweest.
Duitse en Hongaars-Oostenrijkse troepen rukken op en fusilleren Italiaanse militairen, die gevangen genomen zijn. Bovendien roven ze bezittingen en kwartieren hun soldaten in bij de rijkere Italiaanse adel, die over grotere villa’s beschikt.
Dit lot valt ook de familie Spada ten deel. Ze krijgen Pruisische militairen in huis onder leiding van baron von Feilitzsch. Hij vertegenwoordigt een wereld van adel en vergane glorie, die langzaam door de industriële revolutie op instorten staat. De grootmoeder van de Spada’s heeft echter diepgaande gesprekken met hem en er ontstaat een wederzijdse sympathie. De gesprekken doen denken aan Gloed van Sandor Marai. Ze overvleugelen de tegenstellingen.
Wat Von Feilitzsch niet weet, is dat de grootmoeder de sieraden heeft verstopt op een geheime plaats zodat de plunderende soldaten alleen wat prularia bemachtigen. Ze is hem te slim af.
De grootvader is maar matig ingenomen met de verhouding van zijn vrouw met de Duitser. Hij werkt in zijn zolderkamer aan een klassieke roman, die niet afkomt. Is dit een symbool voor de klassieke Europese beschaving, die op zijn grondvesten trilt? Zijn kamer is een plek waar de Duitsers nog niet komen.
Hij deelt het geheim met zijn kleinzoon Paolo. Deze heeft contacten met het verzet, dat actief is tegen de bezetters. Zijn gedachten komen in de ik-vorm tot ons. En vormen een aangename afwisseling.
Verder worden we getrakteerd op de wandaden van de bezetters, maar evenzo van het verzet.
De grootvader heeft het zelfs over ‘de bezetters van buitenaf en de ‘bezetters van binnen.’ Ook de ratten in het verhaal hebben deze functie. Ze zijn een plaag voor de soldaten maar ook voor de muizen, die eigenlijk in de streek thuishoren. Zo creëert Molesini, die één van de belangrijkste literaire prijzen ontving voor dit boek, een niemandsland. Wie zijn er schuldig aan wandaden? Welke gevaren bedreigen de familie Spada? Wat is ware liefde? Hoe zit het met solidariteit?
De andere zoon des huizes Renato helpt een Britse piloot, een daad die bestraft kan worden door de bezetter met de doodstraf. Op een listige manier weet de familie de troepenbewegingen van de vijand door te geven aan de Britten. Om de Duitsers af te leiden, zet de familie – met tegenzin – de mooie donna Maria in. Aan de ene kant keurt men haar uitdagende houding af aan de andere kant is ze vaak onmisbaar om de soldaten af te leiden, wanneer het verzet actief is. De spanning neemt toe. Zullen de Duitsers ontdekken, dat de familie het verzet helpt?
Aanvankelijk blijft de villa gespaard voor het geweld en de ellende van de oorlog, die in alle heftigheid op het dorp neerstort. Daar vallen doden en gewonden door bommen en granaatvuur en worden deserteurs gefusilleerd. Het stinkt er naar dood en verderf. Maar wanneer ook de kamer van grootvader wordt geconfisqueerd door de bezetter is het laatste stukje privacy ook voor de familie Spada niet meer veilig. En gaan ze hun ondergang tegemoet. Maar dat gedeelte mag de lezer zelf gaan beleven. De vertaling van Marieke van Laake is sober maar zeer adequaat. Een gelaagd boek van een begenadigd verteller.
