Ali Smith – De eerste persoon

Liever een slanke nimf dan een verlepte hoer

Deze verhalenbundel, die ook duidelijk op het omslag zo genoemd wordt, bestaat uit twaalf verhalen. Er zit klaarblijkelijk ook nog een systeem in, want het vierde, de achtste en twaalfde verhaal hebben als titel: De derde, De tweede en De eerste persoon.De vijf eerste verhalen vond ik nogal los uit de pols geschreven, achteloos, waarbij vaak verhalen in en naast andere verhalen voorkwamen, zodat ik me afvroeg of ik wel te maken had met Ali Smith, maar achteraf was het misschien een kwestie van wennen aan haar vervreemdende stijl.

Waar kort verhaal begint komisch met twee mannen in een café die het verschil bespreken tussen een roman en een kort verhaal, terwijl de vrouwelijke ik-figuur meeluistert. Een kort verhaal wordt voorgesteld als een slanke nimf, een roman als een verlepte hoer. Dit verhaal ontwikkelt zich tot een soort lezing, waarin de schrijfster het presteert om zomaar over te schakelen naar een ander verhaal over de nimf Echo.
‘Nu volgt een kort verhaal over een nimf waarvan de meeste mensen denken het al te kennen.’

Het tweede verhaal Kind gaat over een bijzonder kind dat plots bij een vrouw in het winkelwagentje zit, en loopt mooi rond.
Cadeau gaat het over het gebrek aan contact tussen mensen in een bar tijdens de kerst. Een vrouw luistert toe, vlucht vervolgens naar haar auto, maar kan beneveld door de whisky niet wegrijden en bedenkt een verhaal om te verbroederen.
‘Stel je voor dat we in dat café allemaal met elkaar hadden kunnen opschieten, mensen die echt iets te vertellen hadden, met elkaar hadden willen praten.’

De derde persoon zwenkt door de seizoenen. Aan het eind volgt een uitleg.
‘De derde persoon is een ander paar ogen. De derde persoon is een voorgevoel van God. De derde persoon is een manier om een verhaal te vertellen. De derde persoon is het weer tot leven wekken van de doden.’

In Fidelio en Bess mixt ze twee opera’s door elkaar, maar veel klopt er niet van.

Vanaf het zesde verhaal herkende ik weer de Ali Smith uit haar romans: vervreemdend, verrassend en bedwelmend.
In Geschiedenis van een geschiedenis schrijft een meisje een werkstuk over de terechtstelling van een koningin. Zelf heeft ze een moeder die zich vreemd gedraagt en haar verwaarloost.
Geen uitgang gaat over een fantasie dat er in een bioscoop een nooduitgang is die nergens op uitkomt. Het is bijzonder hoe Smith zo’n idee weet op te bouwen tot een beklemmend geheel.
In De tweede persoon zit een stel elkaar in de haren. De vrouw vindt de man spilzuchtig en omgekeerd vindt de man de vrouw een betweter.
 

Ik weet iets wat jij niet weet gaat over een strijd van een zieke jongen tegen een speelgoedbeer. Die strijd volgt op een consult van zijn moeder met een tarotlezeres, die een kaart daarover trekt.
Grift gaat over een ruzie van een vrouw met haar veertien jarige zelf, onder andere over het woord grift.

In Schrander, temperamentvol, luxueus wordt een vreemd pakje bezorgd bij een vrouw die pillen slikt en die zich zorgen maakt over de bijwerkingen daarvan.

De eerste persoon tenslotte gaat over een spelletje dat een ouder stel speelt rond hun ontmoeting. De vrouw is zoals steeds de ik-figuur. Fantasie en werkelijkheid lopen op een intrigerende manier door elkaar heen.
‘Ik snap het, zeg ik. Ik heb het eindelijk door. Je bestaat in mijn fantasie. Dit zijn mijn bedenksels. Je bestaat niet echt.
O, zeg jij. Maar als jij nou eens in míjn fantasie bestaat?’

Ali Smith schrijft met weinig pretenties, op een manier die inspireert. Ze laat zien dat er meer mogelijkheden zijn, dat we ons niet hoeven vast te leggen bij het bestaande. Er zijn vele wegen, die we kunnen gaan. Er is vrijheid, fantasie en verwondering, daarvan getuigt de tegendraadse Schotse ook in haar verhalen.

 

Omslag De eerste persoon  -  Ali Smith
De eerste persoon
Ali Smith
Vertaling door: Hien Montijn
Verschenen bij: Mouria (2008)
ISBN: 9789045800677

Om Literair Nederland draaiende te houden, zijn wij afhankelijk van vrijwillige bijdragen. U kunt ons steunen via de rode knop. Waarvoor onze hartelijke dank!

Recent

28 november 2023

Waanzinnige necrologie over Von Neumann

Over 'De MANIAC' van Benjamín Labatut
25 november 2023

Zoektocht naar jezelf

Over 'Kilometers zonlicht' van Marike Goslinga
23 november 2023

Een intiem verhaal over geluk en ziekte, kwelling en verlangen

Over 'Een vrouw met mooie borsten. Het dagboek van Veere Wachter' van Elte Rauch
22 november 2023

De dichter als beeldhouwer

Over 'Hoe het werkt' van Nachoem Wijnberg
21 november 2023

Personages J.J. Voskuil leven voort bij Wim Huijser

Over 'Het genootschap' van Wim Huijser

Verwant