Recensie door: Karel Wasch
F. Scott Fitzgerald (Scott) en zijn echtgenote Zelda Sayre maakten in de jaren ’20 en ‘30 een puinhoop van hun leven. Daar zijn al veel dikke boeken over volgeschreven. De Franse schrijver Gilles Leroy maakte er een min of meer fictieve geschiedenis van. Het boek is inmiddels onderscheiden met de Prix Goncourt en in 25 landen uitgebracht in diverse vertalingen.
Het moeilijke van dit boek is ? mijns inziens – dat feit en fictie met elkaar zijn gemengd. Achterin het boek zegt de schrijver hierover: ‘Alabama Song is een verzonnen verhaal. Ook al vertonen verscheidene bijfiguren uit dit boek enige gelijkenis met vrienden, familieleden en tijdgenoten van Zelda Sayre, hun beschrijving en hun wederwaardigheden zijn voor het merendeel ontsproten aan mijn verbeelding.’
Voor kenners van het ware leven van het echtpaar- zoals ondergetekende- is het af en toe vervelend om te moeten ervaren dat cruciale gegevens zijn vervormd door de schrijver. Aan de andere kant moet men dit boek misschien gewoon als een roman lezen, maar het feit dat Scott en Zelda de hoofdpersonen zijn maakt dat moeilijk.
Zelda is in het boek Miss Alabama en haar schilder- en schrijfaspiraties zijn geheel op de achtergrond geraakt. Ze leeft met echtgenoot Scott en dochter Scottie in een vreemde symbiose. Ze kunnen niet zonder elkaar -, maar nog minder met elkaar leven. Bovendien is Zelda depressief en psychotisch en moet ze regelmatig worden verpleegd in psychiatrische klinieken.
Aanvankelijk is het echtpaar een society-couple, dat op de voorkant van beroemde modebladen staat en door de boulevardpers achterna wordt gezeten.
Scott drink veel alcohol, maar dat lijkt erbij te horen. Zijn heupfles immer binnen handbereik publiceert hij succesromans als Side of Paradise en later Tender is the Night. Dat laatste boek gaat over Zelda en deze roman zou het haar belemmerd hebben om zelf nog te schrijven. Fitzgerald raakt steeds meer aan de drank en twijfelt of hij niet homoseksueel is. Zelda kan dat niet goed verdragen hoewel ze zelf een verhouding krijgt met een vliegenier en een abortus laat verrichten. Ze droomt nog vaak van de vliegenier: ‘De verzilverde, metalen vleugels op zijn borst zitten samen met de speld en de insignes op zijn hart. Ik zou willen dat hij me op die vleugels meenam. ’s Nachts slaap ik niet, ’s nachts sta ik op, ik neem zijn uniformjasje van de hanger en druk het tegen me aan, ik wrijf mijn naakte huid in met de geur van zijn afwezigheid, in de wetenschap dat we slechts schimmen zijn ? en ik kus het koude metaal van de gespreide vleugels. Houd me bij je! Vouw je vleugels dicht om me heen. Houd me in je, ook wanneer de wet ons gescheiden zal hebben.’
Het mag niet baten, de vliegenier blijft buiten beeld en Zelda ziet haar echtgenoot steeds vaker onmachtig van de drank in zijn stoel zitten of met andere vrouwen pierewaaien. Zijn nieuwe boek blijft uit. De schulden stapelen zich op. Zelda verkoopt vertwijfeld haar schilderijen aan een kunsthandelaar en uiteindelijk komt The Great Gatsby uit, maar de opbrengsten zijn nauwelijks genoeg om de schulden van het echtpaar te dekken. Ze bivakkeren niet meer aan de Cote d’Azur, er is geen geld meer voor. En uiteindelijk sterft Fitzgerald eerder dan Zelda. Maar of dit haar leven makkelijker maakt is maar zeer de vraag. Daarvoor is ze nu in die jaren weer teveel afhankelijk geworden van haar alcoholische en licht sadistische echtgenoot.
Het boek is geschreven vanuit Zelda en de in haar herinnering opgetekende dialogen met psychiaters vormen het wrange hoogtepunt van het verhaal:
‘(…) De witte jas met zijn kleurloze stem: “Niet suïcidaal, zegt U? Maar U hebt twee flessen pillen geslikt toen de Franse vliegenier was vertrokken. En U bent van een rots gesprongen na een jaloerse scene met Uw echtgenoot. Dat zegt toch een heleboel.” Ik: “Ik had pillen genomen om te slapen, niet om mezelf om zeep te helpen. En de vliegenier is niet vertrokken, zoals U lijkt te geloven. Ik ben ontvoerd!”’
Een roman, voor mensen die niet snel depressief worden. Overigens mooi vertaald door Prescilla van Zoest. Het boek wordt inmiddels verfilmd met Di Caprio en Keira Knightly in de hoofdrollen.
Alabama song
Auteur: Gilles Leroy
Vertaald door: Prescilla van Zoest
Verschenen bij: Uitgeverij Cossee
Prijs: € 19,90
