Ergens, diep in de Chinese bossen, vieren de civetkatten feest. Het zal een tijd duren voordat de mensen weer op ze durven te jagen. Ze vormen de mogelijke bron van de huidige corona-pandemie. Zij, of een dromedaris. Ik google afbeeldingen van de civetkat, een middelgrote alleseter met een onsympathiek spitse snuit en een wat gluiperige lichaamshouding. Niet iemand die ik graag tegenkom in het donker. Toch is het niet zijn schuld of van die brave dromedarissen, dat de hele wereld binnen zit, bang, ziek of beide.
De boeken die ik weken geleden van de bieb leende, hoeven niet terug. De bieb is dicht. Gestaag lees en blader ik mij door de stapel, tot ik uitkom bij de klassieker Zwaarden, paarden en ziektekiemen van Jared Diamond, die ik aanvankelijk om heel andere redenen leende. Maar inderdaad: ziektekiemen. Absurd toeval, maar er is al zoveel absurd. En het is ook niet de schuld van de kippen, de geiten en de ratten die ons al eeuwenlang griep, koorts en pest geven. Het is simpelweg een gegeven. Sinds wij boeren werden en zo’n zesduizend jaar geleden dieren domesticeerden. Sinds dat intieme verbond delen we alles met elkaar: voedsel, arbeid, onderdak en troost. Maar ook elkaars ziektes, zoönosen, zoals dit corona-virus, dat van dier op mens oversprong. Waren we maar jagers en verzamelaars gebleven. Om de romantici onder ons meteen uit de droom te helpen: terugkeren naar deze leefstijl is geen optie, het ‘wilde’ voedselaanbod is al heel lang niet meer toereikend om zoveel mensen monden te voeden en kijk anders bij twijfel de film Into the wild.
Wat rest? Fictie, om de absurde realiteit te stoven in zijn eigen vocht. Ik lees Hogere natuurkunde van Ellen Deckwitz, dat ik direct na de laatste regels herlees. Om de lucide taal, scherp en soms geestig, om de overlevings-adviezen van het oma-personage, voortkomend uit een Indisch verleden, adviezen tussen twee haakjes die subtiel het zwijgen over oorlogstrauma en het loodzware gewicht van die geheimen lijken te benadrukken, generatie op generatie doorgegeven. Er volgt geen makkelijke oplossing of antwoord. Er zijn overlevers en anderen. Toch stijgt de schrijver, en de lezer met haar, soms boven de prangende situaties uit. Laat de civetkatten maar feest vieren, deze bundel geeft lucht.
Mariken Heitman is bioloog en schrijver. Ze schrijft over natuur en over boeken. In januari 2019 verscheen haar debuutroman De wateraap(Atlas Contact).