Uit het archief – Hans den Hartog Jager, Babel en Sebastiene Postma

Toen uitgeverij Van Oorschot De Rode Ruiterij van Babel uitgaf in haar Russische Bibliotheek en in een nieuwe vertaling van Froukje Slofstra, heb ik hartgrondig met mijn tanden geknarst: ik ben sinds jaar en dag een bewonderaar van het werk van Babel en ik heb zijn werk dan ook compleet in de kast staan, tot en met zijn toneelstukken, brieven en wat er restte van zijn dagboeken, maar alles in de vertaling van Charles B. Timmer en sommige dagboekbladen in het Engels. Was die ineens niet meer goed genoeg? Had ik gedurende vele jaren een valse collectie bij elkaar gesprokkeld die Babel geen recht deed? Zou het de moeite waard zijn om die nieuwe en veelbelovende, maar ook dure vertaling aan te schaffen?

In het archief van Literair Nederland vond ik een prachtige recensie van Albert Hogeweij uit 2013: ‘Brilletje op de neus, herfst in de ziel’, de omschrijving waarmee Babel altijd gekenschetst wordt. Het blijkt dat Hogeweij net zo’n liefhebber van Babels werk is als ik: de recensie loopt over van enthousiasme voor dit werk. Niet alleen wordt uitgebreid ingegaan op het leven van Babel zelf, maar ook worden veel fragmenten uit het boek geciteerd. Alles wat je van Babel wilt weten, staat in de recensie vermeld. Hogeweij heeft zijn huiswerk goed gemaakt; een grondige research moet aan het schrijven vooraf zijn gegaan.
Na het lezen van deze recensie wist ik opnieuw weer alles van en over Babel, maar mijn vraag over wat de beste vertaling is, werd niet beantwoord. Hogeweij laat het aan de lezer over om te bepalen welke vertaling de beste is: heel geraffineerd legt hij in het begin van zijn recensie de openingszin van Babels verhaal ‘Sprookje over een vrouw’ aan de lezer voor in twee vertalingen: die van Slofstra en inderdaad die van Timmer. De zin ‘Zij heeft dit met behoud van de knispering van het origineel gedaan’ wijst wat voorkeur betreft in de richting van Slofstra, maar geeft geen uitsluitsel. Aangezien ik de Russische taal niet kan lezen en dus niet weet of het origineel ‘knispert’, (maar daar vertrouw ik bij Babel op) zit er voor mij niets anders op dan in de toekomst beide vertalingen naast elkaar te lezen.

Recensie uit 2013 van Albert Hogeweij:

‘‘Er was eens een vrouw, Ksenia heette ze. Dikke boezem, ronde schouders, blauwe ogen. Zo’n vrouw was het. Hadden u en ik er maar zo een!’ Of: ‘Er leefde eens een boerenvrouw en zij heette Ksenija. Ze had zware borsten, ronde schouders, blauwe ogen. Zo’n soort vrouw was het. Die zou iets voor ons zijn!’ Wie de eerste zin de beste vindt, zal gerechtigheid zien in het feit dat voor het eerst alle verhalen van Babel door Froukje Slofstra zijn vertaald. Zij heeft dit  met behoud van de knispering van het origineel gedaan. Froukje Slofstra is de vertaalster van de eerste zin – de tweede was van wijlen Charles B. Timmer – en is o.a. winnares van de Aleida Schot-prijs voor vertalingen 2007.’ Lees verder…

Meestal lees ik een recensie om kennis te nemen van het boek, om te weten of het de moeite waard is het aan te schaffen of meer te leren over inhoud en betekenis van het boek. Een enkele keer is het lezen van een recensie ‘een daad van bevestiging’, als meer mensen mijn mening over het boek delen en of mijn interpretatie de plank niet misslaat.
Trappen, de debuutbundel van Sebastiene Postma, was een bundel die ik langzaam moest openvouwen en geduldig lezen om te weten te komen wat er bedoeld werd. Als een verfrommeld kantkloswerk dat plooi voor plooi moest worden uitgestreken om het in volle glorie te kunnen aanschouwen.

De recensie van André van Dijk streek een aantal plooien voor me glad: ik had moeite met de verbinding van de literaire anekdotes die in de veertig gedichten worden verteld over grootheden uit de Angelsaksische literatuur enerzijds met het thema van de trappen anderzijds. Hoewel ik van beide elementen uit de bundel genoot, vond ik het moeilijk om ze met elkaar te laten samenvallen. Van Dijk doet in zijn recensie uit de doeken hoe beide thema’s te laten samensmelten en waarschuwt al van tevoren: ‘Het lijkt een wat gekunstelde constructie waardoor de lezer zich vooral niet moet laten afschrikken. Hier geldt het algemene adagium van de poëzie: kleine beetjes tegelijk, niet te veel, niet te snel.’ Maar dat wist ik al.
Postma voert een groot aantal dichters op met telkens woorden als traptrede, traploper, ladder, stijgen en dalen vervlochten door de gedichten.

Recensie van 16 oktober 2015 door André van Dijk:

‘In haar debuutbundel Trappen duikt Sebastiene Postma met een serie verhalende gedichten de Engelse poëzie en romantiek in. De veertig verzen vormen een doorlopende reeks biografische schetsen van literaire grootheden die met een haast anekdotische pennenstreek worden neergezet. Een poëtische roddelrubriek waarbij elke eerste strofe van een vers een allusie op een van de aangehaalde grootheden weergeeft’ Lees verder…

Van Dijks recensie leerde me dat de metafoor van de trap gezien moet worden als ‘het stijgen tot grote hoogte en afdalen in diepe ellende’ van de dichters met betrekking tot hun oeuvre en hun persoonlijke leven. Nu ik dat weet, vind ik de bundel nog mooier.