Oogst week 41 – 2023

Op de voorkant van De zomer van de onwaarheden prijkt een Matroesjka-pop. Passend. In deze nieuwe roman van Nelleke Zandwijk houden mams en paps de schijn op van een gezellige zomervakantie. Vijf jaar geleden schreef ze Het mooiste verhaal over mijn familie, een titel die eveneens cynisch klinkt. Het verloop van haar nieuwste boek doet oppervlakkig denken aan De Tweeling van Tessa de Loo: na een noodlottig campingongeluk gaan de twee tweelingzussen uiteen. Jaren later treffen ze elkaar per toeval in de theaterwereld en beleven ze alles opnieuw: De zomer van de onwaarheden. Want toneelspel in het gezin mondt altijd uit in een tragedie.

De tweeënzestigjarige Zandwijk is naast schrijfster kunstenares. In haar oeuvre speelt het niet-uitgestippelde levenspad een grote rol. Levenskunst, maar dan eentje die de mens overkomt en niet tuttig en veilig boetseert. Vrij Nederland merkte over haar werk al eens op dat mensen zonder gevoel voor het ‘normale’ van het ene in het andere avontuur tuimelen. Met De zomer van de onwaarheden bedrijft Zandwijk een soort anti-Biedermeier. Een dochter die haar eigen moeder de Spaanse cel in manipuleert? Daar kan geen Bert van Leeuwen, Familiediner of Rijdende Rechter tegenop…

De beroemdste grondlegger voor de moderne computer is Alan Turing. Er werd zelfs een film aan hem gewijd, een groot succes dankzij Benedict Cumberbatch. Over wiskundige Neumann János, later veramerikaniseerd tot John von Neumann, gaat de roman De Maniac. Benjamín Labatut vertelt zijn leven na met filmisch allure en feitelijke accuratesse. De geboren Hongaar legt zich naast de wiskunde toe op de basis van kunstmatige intelligentie en werkt mee aan oorlogswapens. Toch blijven zijn beweegredenen, net als die ene ontcijferaar van de nazi’s, een enigma. Wat dreef Neumann ertoe De Maniac te worden die zijn intelligentie aan Faust gaf?

Benjamín Labatut ziet anno 1980 het levenslicht weliswaar in Rotterdam, zijn boeken schrijft hij in het Engels. Momenteel woont hij waar zijn ouders vandaan komen: Santiago de Chile. Voor Het Blinde Licht uit 2020 ontving hij al een nominatie voor de International Booker Prize. De Maniac zou opnieuw een hoogtepunt kunnen vormen voor zijn carrière. Vertroosting en geruststelling heeft Labatut echter niet te bieden in deze vertelling van een gekaapt genie. Uniek detail: de Nederlandse vertaling van Dirk Jan Arensman verschijnt eerder dan het Engelstalige origineel.